Wat is dat, een minister van Groene Groei? 'Gaat iets doen wat niet bestaat' Sophie Hermans gaat leidinggeven aan het gloednieuwe ministerie van Klimaat en Groene Groei. Kan dat eigenlijk wel, de economie laten doorgroeien binnen de grenzen van de planeet? Daar zijn economen het niet over eens. Volgens beoogd minister Hermans (VVD) staat de naam van haar nieuwe ministerie voor optimisme en vooruitgang. Voor een land waarin mensen met innovaties en creativiteit het klimaatprobleem gaan oplossen. Kortom: een maatschappij die floreert niet ondanks, maar dankzij klimaatbeleid. Tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer citeerde Hermans een column van Triodos-hoofdeconoom Hans Stegeman in het FD. Hij schreef dat politici de voordelen van klimaatbeleid beter moeten benadrukken. Comfortabel wonen in een goed geïsoleerd huis, een betere gezondheid door vaker vegetarisch te eten, wasmachines die langer meegaan door ze makkelijker repareerbaar te maken. Met die optimistische boodschap wil Hermans haar klimaatbeleid aan de man brengen. Juist Stegeman is niet erg onder de indruk van de 'groene groei' die het nieuwe ministerie van Hermans nastreeft. "Ze gaan iets doen wat niet bestaat", zegt hij tegen NU.nl. Volgens Stegeman is er geen bewijs dat de economie eindeloos kan blijven groeien binnen de 'negen planetaire grenzen' die wetenschappers hebben aangewezen (zie kader). "Vaak gaat het bij groene groei alleen over broeikasgassen", zegt de econoom. "Maar als je breder kijkt, dan lukt het al helemáál niet om groen te groeien. Bijvoorbeeld in ons grondstoffengebruik." Ook rond stikstofuitstoot, biodiversiteit en chemische vervuiling overschrijden we de grenzen van de planeet. Fast fashion maakt niet gelukkig Het is daarom tijd om te stoppen met het nastreven van eindeloze groei, zegt de econoom vanaf een wetenschappelijke conferentie die juist in het teken staat van 'ontgroeien'. De focus moet meer komen te liggen op welvaart, in plaats van hoeveel miljarden we door de economie rondpompen. Als al onze wasmachines of T-shirts twee keer zo lang meegaan is dat misschien slecht voor de economische groei, omdat de fabriek minder produceert en de winkel minder verkoopt. Maar voor de consument én de planeet is het juist goed: "Van fast fashion worden mensen echt niet gelukkiger", meent Stegeman. Het Centraal Planbureau (CPB) schreef in 2011 dat groene groei voorlopig "utopisch" is, een onmogelijk droombeeld. In westerse landen is weliswaar gebleken dat de CO2-uitstoot omlaag kan gaan terwijl de economie groeit, en ook dat de luchtvervuiling dan minder kan worden. Maar bij het verlies van biodiversiteit of gebruik van grondstoffen is nog lang geen sprake van zo'n "ontkoppeling", zoals het in economentaal heet. "Een 'groenere' groei lijkt het maximaal haalbare", concludeerde het CBP. Volgens Stegeman is dat ook anno 2024 nog het geval. "Daar ben ik het niet mee eens", reageert Hermans tegen NU.nl. "Ik wil dat wij over vijftig jaar terugkijken en dan niet meer alleen bekend zijn als het land van de Deltawerken, de chips, de cd en de gloeilamp. Maar ook van nieuwe technieken op het gebied van verduurzaming, van schone energie. En dat kunnen we voor elkaar krijgen. Daar gaat groene groei voor mij over." .. Toch is in het Hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB geen sprake van écht groene groei binnen de grenzen van de planeet, vindt Barbara Baarsma, hoofdeconoom bij PwC en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Het nieuwe kabinet wil weliswaar de klimaatdoelen halen, maar zet een streep door maatregelen als de verplichte (hybride) warmtepomp en sommige klimaatsubsidies. Er is volgens Baarsma onvoldoende beleid om binnen de andere planetaire grenzen te blijven. Op de Europese stikstofregels wil de rechtse coalitie bijvoorbeeld uitzonderingen bedingen, wat ten koste zal gaan van de biodiversiteit. De milieunormen zouden juist strenger moeten, vindt Baarsma. Om ze te halen, moet milieuvervuiling in meer gevallen een prijs krijgen. De vervuiler moet niet alleen betalen voor zijn CO2-uitstoot, maar ook voor verontreiniging van lucht, water en bodem. In tegenstelling tot Stegeman denkt Baarsma dat economische groei wél nodig blijft. "Niet als doel op zich, maar die groei is ook nodig om het draagvlak voor groene politiek te behouden." Mensen zullen niet stemmen op partijen die de economie willen afremmen, denkt de econoom, die twee jaar geleden een boek publiceerde over groene groei. Groei is ook nodig om te blijven betalen voor zaken als onderwijs en zorg, zeker nu de bevolking vergrijst, zegt Baarsma. Toch is ook zij niet zeker of het mogelijk is om écht groen te groeien. "Het eerlijke antwoord is: dat weten we niet. Maar we weten ook niet of ontgroeien ons binnen planetaire grenzen zal brengen." 'Politiek gegijzeld door gevestigde belangen' Volgens Stegeman is er veel meer aandacht nodig voor de economische structuur van Nederland. We moeten beter kijken wat er allemaal binnen onze landsgrenzen past, en daar harde keuzes in maken. "Dan kom je waarschijnlijk tot de conclusie dat chipmachinefabrikant ASML prima past, maar dat het ruimtelijk heel raar is om een grote chemische sector te hebben in Nederland." Die keuzes worden nu niet gemaakt, ziet Stegeman. Volgens hem wordt de politiek "gegijzeld door gevestigde belangen", die willen dat alles hetzelfde blijft. Het leidt ertoe dat er miljardensubsidies komen voor energie-intensieve bedrijven die hier misschien helemaal niet meer passen. "En als het hier vervelend begint te worden, dan sluiten ze de tent." "Je ziet dat een heleboel mensen nu nog in de ontkenningsfase zitten", concludeert hij. "Daarom richt je een departement op van groene groei. Mensen willen nog steeds niet geloven dat iets minder ook wel zou kunnen." Jeroen Kraan is klimaatverslaggever Jeroen schrijft over (inter)nationaal klimaatbeleid en volgt de ontwikkelingen in de energietransitie, van de zonnepanelen op het dak tot de grootste fabrieken. Eind vorig jaar maakte hij de podcastserie Tata's ijzeren greep, over de milieugeschiedenis van Tata Steel. Nu.nl