Meld vliegoverlast nu >Sinds 2017 is Tweede Kamerlid Lammert van Raan verantwoordelijk voor het dossier luchtvaart namens de Partij voor de Dieren. Destijds werd zijn idee weggehoond om Schiphol te krimpen. Inmiddels is het staand beleid. Een interview.
Morgen doet Van Raan op het ledencongres van zijn partij een gooi naar de zesde positie op de kandidatenlijst. Nu staat hij als zittend Kamerlid – op eigen verzoek – slechts op de onverkiesbare twintigste plek. Hij hoopt dat leden zijn inspanningen in en buiten de politiek herkennen en erkennen en hem alsnog een hogere plek gunnen.
Als die positie hem wordt gegeven, dan is de kans groot dat hij opnieuw een zetel in de Kamer verovert. Zelf wil hij graag door met de klus die hij in 2017 startte.
Grenzen aan vliegindustrie noodzakelijk“Ons idee om de vliegindustrie kleiner te maken is geïnspireerd op het boek over de donut-economie van Kate Raworth. Zij toont aan dat (onder meer) de luchtvaart binnen de grenzen van klimaat, leefomgeving en veiligheid zou moeten begeven om toegevoegde waarde te kunnen creëren voor de samenleving als geheel.
Dat is nu allerminst het geval. De luchtvaart toont bij uitstek aan dat het huidige economische systeem volledig is vastgelopen en uitgemond in excessen. Met hand en tand wordt de eigen positie verdedigd, gesteund door averechts kabinetsbeleid.”
Van Raan constateerde na zijn aantreden als Kamerlid dat de luchtvaart inderdaad ongehinderd alle grenzen overschreed. Uit de analyses bleek dat een omvang van 300.000 vliegbewegingen het absolute maximum was voor Schiphol.
“Dat is mijn inzet geworden: krimp van de luchtvaart. Dat standpunt werd toen als extreem gezien. Geen enkele andere partij wilde erin meegaan, van links via midden tot – voorspelbaar – rechts.”
Veiligheid Schiphol niet op ordeEen eerste succes in de strijd tegen de aanhoudende groei van het vliegverkeer was een rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Daaruit bleek dat er de veiligheid van het vliegverkeer op en rond Schiphol fors onder druk stond. De minister werd toen – mede op verzoek van Van Raan – door de Kamer gedwongen om alle aanbevelingen uit het rapport uit te voeren voordat het woord ‘groei’ überhaupt weer in de mond genomen zou worden.
“Of neem Lelystad Airport, illustratief voor het oude denken over de luchtvaart. Dat vliegveld is een uitvloeisel van het ongebreidelde groeidenken. Wie verzint zoiets: een compleet nieuw vliegveld openen middenin de klimaatcrisis?”
Van Raan heeft er dan ook alles aan gedaan wat binnen zijn macht lag om het vliegveld tegen te houden. “Nu is het slechts een luchtspiegeling waar niemand meer in gelooft.” Dat werk beperkte zich niet tot de Kamer, hij speelde ook een belangrijke rol in het verenigen van bewoners in de strijd tegen Lelystad Airport en zijn beruchte laagvliegroutes.
Aan de wieg van burgerbeweging“De Partij voor de Dieren heeft toen een eerste bijeenkomst georganiseerd in Zwolle om de mensen die wonen in een rustige omgeving bekend te maken met de verschrikkingen van het vliegverkeer. Dat heeft uiteindelijk geleid tot een krachtige, eensgezinde en onafhankelijke burgerbeweging. Deze club – SATL – legde de misstanden bloot en dat heeft geleid tot een kanteling van het debat over luchtvaart.”
Vanuit die verandering van inzichten bleek Van Raan in staat om in de Kamer keer op keer de schoffering van de rechtsstaat door de vliegindustrie aan de kaak te stellen. “We maakten een punt van de afwezigheid van vergunningen, van de meedogenloze inbreuk op de leefomgeving en van de slapeloze nachten van burgers.”
Verweer minister ontkrachtVan Raan speelde ook een belangrijke rol in het aankaarten van de uitstoot van zeer zorgwekkende (lees: kankerverwekkende) stoffen door de vliegtuigen. “Keer op keer heb ik samen met burgers vragen opgesteld voor de minister, waarop steeds nietszeggende antwoorden kwamen. Uiteindelijk zijn we in staat geweest het pathetische verweer van de minister te ontkrachten met als resultaat dat er binnenkort maatregelen komen die Schiphol verplichten de uitstoot terug te brengen.”
Zij aan zij met de burger vecht het PvdD-kamerlid tegen de vierde aanvliegroute richting Schiphol. Die route is nodig voor toekomstige groei van Schiphol, maar wordt aan het publiek verkocht als ‘milieuwinst’, net als destijds de Polderbaan. “Langzamerhand eigent Schiphol zich met zijn herrie en vervuiling heel Nederland toe. Dan stel ik de fundamentele vraag van wie de lucht eigenlijk is? Van de burgers, de samenleving of van de vliegindustrie?”
Tijdens de coronaperiode was Van Raan fel tegenstander van het steunen met publiek geld van het technisch failliete Air France-KLM. “Er werden miljarden euro’s goed geld naar kwaad geld gesmeten, slechts op basis van sentiment. Dit verschijnsel, die zogenaamde nationale trots, is goed beschreven door onderzoeksjournalist Ties Joosten in zijn boek De blauwe fabel.“
Brede steun voor krimp luchtvaartVan Raan is dankbaar voor de afgelopen jaren. “Na talloze debatten, vragen, moties en amendementen is anno 2023 krimp van de luchtvaart een feit geworden, omarmd door vele partijen. De mythe dat ‘luchtvaart goed is voor Nederland’ is definitief ontmaskerd. Hetzelfde geldt voor het sprookje van de ‘duurzame luchtvaart’. Met hulp van vele wetenschappers heb ik in de Kamer duidelijk kunnen maken dat ‘duurzaam’ en ‘vliegen’ nooit in één zin horen te staan en aangetoond hoe smerig de fossiele industrie handelt bij het instandhouden van zo’n mythe.”
Sinds Van Raan in 2017 voor het eerst krimp van de luchtvaart aankaartte, is er een sterke burgerbeweging ontstaan die steeds meer gehoor vindt binnen de politiek. Slechts weinige partijen durven nog te praten over groei van Schiphol, de meeste zijn het erover eens dat krimp veel meer oplevert voor de samenleving: meer gezondheid, meer levensgeluk, minder klimaat- en milieuschade en meer ruimte voor woningbouw. Een kleinere luchtvaart zal ook minder beslag leggen op publieke middelen zoals in de voorbije coronaperiode.
“Samen kunnen we de luchtvaart terugbrengen binnen de grenzen van het klimaat, de leefomgeving en de veiligheid. Maar we zijn nog maar net begonnen, we moeten nu de veranderde opinie verzilveren om veilig te stellen dat de luchtvaart inderdaad fors gaat krimpen. Ik ga graag door op de ingeslagen weg, maar heb daarvoor de steun nodig van de leden van mijn partij en natuurlijk van de kiezer. Een zesde plek op de kandidatenlijst brengt dat veel dichterbij.”
Hoop op steun leden en kiezersMorgen stellen de leden van de Partij voor de Dieren de definitieve kandidatenlijst vast. Van Raan staat daar vooralsnog op een twintigste positie die geen zicht biedt op een nieuwe periode in de Tweede Kamer. Plek zes geeft dat wel, gezien de huidige peilingen.
Lukt dat niet, dan is hij afhankelijk van voorkeursstemmen op 22 november. Als ongeveer 20.000 kiezers hun stem uitbrengen op een specifieke kandidaat, komt deze ondanks een niet-verkiesbare positie alsnog in de Kamer.
Lees meer over de ambities van Lammert van Raan op lammertopzes.nl
23 september 2023, 10:12