Parool: Milieudefensie wil KLM dwingen de uitstoot fors te verlagen door overstappers te weren: ‘KLM is ons toetje. Het net sluit zich om grote klimaatvervuilers.’Milieudefensie eist dat KLM fors minder CO2 uitstoot. Dat kan volgens de actiegroep alleen als de vliegmaatschappij overstappassagiers weert. ‘Een sterke krimp van KLM zou het bereiken van eerlijke klimaatdoelen veel dichterbij brengen.’ Milieudefensie presenteert woensdag een onderzoek naar de KLM-uitstoot, vlak voor de aandeelhoudersvergadering van Air France-KLM. In plaats van 30 procent CO2-reductie, is er in 2030 juist een toename van bijna 6 procent, aldus het rapport. “Een sterke krimp van KLM zou het bereiken van eerlijke klimaatdoelen veel dichterbij brengen,” concludeert onderzoeker Paul Peeters, lector duurzaam toerisme aan hogeschool Buas in Breda. Daarbij zou de maatschappij grotendeels moeten stoppen met transferpassagiers. De mogelijkheid dat die vervolgens voor andere luchthavens zullen kiezen, waardoor de voorspelde milieureductie achterblijft, wordt in het rapport niet behandeld. Volgens de luchtvaartsector neemt forse krimp juist het verdienvermogen weg om te investeren in de nieuwste vliegtuigen en duurzamere brandstoffen. Maar volgens Peeters zullen zulke maatregelen de uitstoot in 2030 juist 5,8 procent doen toenemen. Dat komt doordat KLM bij de aanschaf van nieuwe Airbussen en Embraers niet alleen uitgaat van economisch voordeel (minder brandstof– en onderhoudskosten) en milieuvoordeel (minder uitstoot en geluid), maar meteen ook voor toestellen heeft gekozen die meer passagiers vervoeren dan hun voorgangers. “Ze kiezen voor groei.” De enige manier om de door Milieudefensie gestelde klimaatdoelen – 48 procent CO2-reductie in 2030 – te halen, is volgens de literatuurstudie van Peeters een reductie van het aantal KLM-vluchten met 21 procent ten opzichte van 2019. Schiphol zou volgens dezelfde uitgangspunten 35 tot 54 procent moeten krimpen. Dat kan volgens het onderzoek worden bereikt door afscheid te nemen van overstappers – gemiddeld 60 procent van het aantal KLM-passagiers. Omdat die op hun reis via Schiphol omvliegen, stoten ze volgens Peeters gemiddeld ruim twee keer zoveel broeikasgas uit dan wanneer ze rechtstreeks naar hun bestemming zouden vliegen. Volgens KLM maken die overstappers het mogelijk dat de maatschappij vanaf Schiphol naar honderden bestemmingen vliegt die alleen met instappende Nederlanders niet rendabel te bereiken zijn. Hoogstens een half dozijn intercontinentale bestemmingen is levensvatbaar zonder overstappers, waaronder de Antillen, New York en Paramaribo. Volgens Peeters is het echter mogelijk het aantal overstappers ‘substantieel’ terug te brengen zonder het bestemmingennetwerk aan te tasten. “De meeste verbindingen kunnen zonder transferpassagiers in stand blijven. Maar de kwaliteit daarvan wordt anders. Gemak en comfort nemen af.” Daarmee doelt Peeters erop dat in het onderzoek ervan is uitgegaan dat bestemmingen hoogstens één keer per dag of per week aangevlogen worden, waardoor het bijvoorbeeld niet langer mogelijk is om in één dag op en neer te vliegen. Maar hij doelt ook op de veel hogere vliegprijzen die ontstaan om zulke vluchten rendabel te houden. Peeters erkent dat de ‘indicaties’ waarop dat advies is gebaseerd, ‘terra incognita’ zijn, doordat gegevens ontbreken. “We hebben alle KLM-vluchten bekeken die in januari 2023 zijn uitgevoerd,” licht Peeters het onderzoek toe. “Binnen dit budget konden we niet meer berekenen. Dat is de beperking van dit onderzoek.” De conclusie staat ook haaks op eerdere onderzoeken die in opdracht van het kabinet zijn uitgevoerd naar de gevoeligheid van het transfernetwerk op Schiphol. Onderzoeksbureau SEO stelde eerder dat door het wegvallen van overstappers een sneeuwbaleffect ontstaat van steeds meer onrendabele vluchten. Peeters: “Die onderzoeksbureaus leggen de kwaliteit van het bestemmingennetwerk hoger. Ze hebben een strikt criterium voor wat een kwalitatief goed netwerk is, met meerdere vluchten per dag of per week, vanwege die overstappers. Wij gaan uit van een basisvoorziening waarmee je komt waar je wilt zijn, al moet je dan soms langer wachten.” De vraag hoe al die overstappers vervolgens gaan reizen als ze niet met KLM via Schiphol vliegen, is in Peeters onderzoek bewust niet beantwoord. Transferreizigers zullen simpelweg voor andere overstapluchthavens kiezen, zoals Parijs, Frankfurt, de Londense velden, of de staatsgesponsorde luchthavens van Istanboel of Dubai, die al jaren drijven op overstappers. De bijbehorende milieu-uitstoot – volgens Peeters tweemaal zo groot als bij rechtstreekse vluchten – zal daardoor onveranderd blijven. De conclusie dat rechtstreeks vliegen de helft minder uitstoot oplevert dan overstappen, kan ook nog eens worden gelezen als een pleidooi voor méér directe vluchten. Dat betekent dan wel dat er meer vluchten bijkomen met relatief kleinere vliegtuigen, zoals de langeafstandsversie van de Airbus A321Neo, die in één ruk over de Atlantische Oceaan kan vliegen. Meer langere vluchten betekent ook meer uitstoot. Zulke overwegingen zitten bewust niet in Peeters’ onderzoeksopdracht van Milieudefensie, zegt campagneleider Wouter Kolk. De actiegroep zal woensdagmiddag bij de aandeelhoudersvergadering van Air France-KLM in Parijs ook alleen de rol van KLM ter sprake brengen, niet die van het veel grotere Air France, dat eveneens drijft op het overstapmodel. “Wij richten ons op Nederlandse bedrijven die belangrijk zijn voor de Nederlandse economie,” zegt Kolk. “We zijn een Nederlandse organisatie. Maar andere bedrijven hebben dezelfde verantwoordelijkheid. KLM heeft een voorbeeldfunctie.” Kolk laat in het midden of Milieudefensie KLM voor de rechter sleept als de maatschappijen niet ingaat op de eisen. Eerder voerde de actiegroep vergelijkbare protesten bij aandeelhoudersvergaderingen van Ahold-Delhaize, ING en Unilever. “KLM is ons toetje. Het net sluit zich om grote klimaatvervuilers.”