Luchtruimherziening: géén vierde route, géén verbeteringen voor burgers

(leestijd circa 3 minuten) De vandaag gepresenteerde luchtruimherziening is een grote teleurstelling. De ambities op het gebied van klimaat en leefomgeving lijken opgeofferd aan de behoeften van de vliegindustrie en Defensie om te kunnen oefenen met de F35. Er is één pluspunt: de vierde aanvliegroute is afgeblazen. Bij aanvang van het megaproject om het luchtruim opnieuw in te delen liepen de ministeries van Infrastructuur en Defensie nog over van de mooie ambities. Er zou meer ruimte komen voor Defensie, minder uitstoot van commercieel verkeer door kortere routes en er zou zowaar een betere kwaliteit van de leefomgeving rondom luchthavens mogelijk worden. Nu leidt bestudering van de plannen tot een ontluisterende conclusie: vrijwel geen van de ambities wordt waargemaakt. Achter de mooie woorden van beide ministeries schuilt een forse verschuiving van prioriteiten, waarbij de belangen van omwonenden, klimaat en natuur op de tweede plek zijn gezet. De huidige geopolitieke situatie met de oorlog in Oekraïne wordt door het Defensie aangegrepen om de noodzaak van een groter aaneengesloten militair oefengebied te benadrukken. De F35, de nieuwe aanwinst van de luchtmacht, vereist meer ruimte om adequaat te kunnen oefenen. Meer herrie in plaats van minderHet is natuurlijk logisch en begrijpelijk dat Defensie de mogelijkheden moet hebben om te oefenen, maar de manier waarop dit in de luchtruimherziening vorm krijgt, roept serieuze vragen op. Opnieuw zullen tienduizenden, mogelijk honderdduizenden, mensen nog meer last krijgen van het vliegverkeer. Ook mensen die dat nu nog niet hebben. In de blauwe gebieden komt er na de luchtruimherziening méér herrie, groen is minder (illustratie: I&W) Een van de belangrijkste pijlers onder de luchtruimherziening was de belofte van een betere kwaliteit van leefomgeving rondom luchthavens. Dit zou worden gerealiseerd door het project ‘Hoger naderen’, waarbij vliegtuigen hoger en met minder motorvermogen de vliegvelden kunnen naderen. Verbeteringen weer uitgesteldDe realiteit blijkt weerbarstiger. Het nu gepresenteerde schetsontwerp is slechts een tussenstap. Concrete verbeteringen voor omwonenden worden (opnieuw) doorgeschoven naar de toekomst. Daarmee wordt het onzeker of die verbeteringen er überhaupt gaan komen. Hoewel een onderdeel van de luchtruimherziening de komst van een vierde aanvliegroute naar Schiphol was, blijkt deze route nu geschrapt. De benodigde internationale aansluitingen waren volgens het Ministerie van Infrastructuur niet te realiseren. De vierde route was onder meer bedoeld om korter door het Nederlandse luchtruim te vliegen en zo de CO2– en NOx-uitstoot te verminderen. Dat gaat er dus niet meer van komen. Sterker nog: het huidige plan levert zelfs een groei van de uitstoot op. In de herziening worden wijzigingen onder de 1800 meter zoveel mogelijk voorkomen, om het verschuiven van de ernstigste geluidsbelasting tegen te gaan. Hoewel dit positief klinkt, betekent het in de praktijk dat er geen fundamentele verbeteringen worden gerealiseerd in de directe omgeving van vliegvelden. De luchtruimherziening levert bestaande gehinderden letterlijk niets op. Meer uitstoot in plaats van minderEén van de (door I&W) meest geroemde gevolgen van de luchtruimherziening was het verminderen van de emissies door kortere routes over Nederland te vliegen. Hoewel deskundigen al eerder hadden aangetoond dat dit op de totale vliegreis nauwelijks een verbetering opleverde, blijkt dit nu ook uit het schetsontwerp zelf. Met name de omvluchten die nodig zijn vanwege de grotere oefenruimte voor Defensie in Noord-Nederland, doen de kortere routes elders meer dan teniet. Aan participatie door burgers wordt zoals verwacht weinig ruimte gegeven. Weliswaar stelt I&W dat er volop dialoog zal plaatsvinden met omwonenden en andere belanghebbenden, maar de mogelijkheid om de plannen daadwerkelijk te beïnvloeden is minimaal. Het ministerie stelt dat het een zwaar technisch dossier is en dat het Nederlandse luchtruim moet blijven aansluiten op het internationale. Daarom wordt een externe commissie ingesteld om advies te geven over nut en noodzaak, maar wordt vooraf in het midden gelaten of dat advies wordt meegenomen in de uitwerking van het huidige plan. Gemiste kansDe luchtruimherziening zoals vandaag gepresenteerd is een gemiste kans. In plaats van een evenwichtige afweging van de verschillende belangen, worden leefomgeving, milieu en klimaat weer geofferd op het altaar van de vliegindustrie. De beloofde verbeteringen blijken veelal loze beloftes en de participatie lijkt ingericht als rookgordijn om de plannen eenvoudig door te drukken. De luchtruimherziening blijkt niets meer dan een vermomde uitbreiding van de capaciteit van de vliegindustrie. Exact waar we al jarenlang voor waarschuwen.