Vliegschaamte rukt op, maar leidt nog nauwelijks tot ander gedrag

Maar liefst 22 procent van de jongeren tot 25 jaar voelt zich schuldig over het reizen per vliegtuig. Het besef dat vliegen slecht is voor het klimaat groeit, maar leidt nog niet tot aanpassing van het gedrag. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS. De groei van de vliegschaamte is positief, het uitblijven van gedragsverandering is logisch: wie jong is, wil de hele wereld veroveren. Naarmate mensen ouder worden, zijn ze steeds minder genegen een vliegreis te boeken. Zo vloog slechts 44 procent van de ondervraagden tussen de 35 en 45 jaar in het afgelopen jaar, terwijl dit bij de jongeren 61 procent was. Steeds meer mensen zijn bereid minder te vliegen of zelfs helemaal te stoppen. 36 procent van alle Nederlanders die wel eens in een vliegtuig zit is ‘zeker bereid’ te minderen, 11 procent wil helemaal stoppen. Hoe ouder mensen worden, des te bewuster gaan ze om met vliegreizen (illustratie: CBS) Meer bewustzijnHet zijn hoopgevende cijfers die aantonen dat Nederlanders steeds bewuster omgaan met het fenomeen vliegreis. Opvallend is dat slechts 41 procent van de mensen in het afgelopen jaar heeft gevlogen. Voor 51 procent is het langer geleden en 8 procent heeft zelfs nog nooit een vliegtuig van binnen gezien. Omgerekend naar de hele Nederlandse bevolking van 17,5 miljoen mensen hebben zo ruim 7 miljoen Nederlanders een of meerdere keren het vliegtuig gepakt. Het aantal aankomende en vertrekkende passagiers op de Nederlandse luchthavens was in 2023 echter 62 miljoen – een levensgroot verschil met de 7 miljoen Nederlanders die in dat jaar vlogen. Vooral veel overstappers KLMEen fors aantal van de extra passagiers zijn buitenlandse overstappers die door KLM met goedkope omvliegtickets worden gelokt een overstap op Schiphol te maken. Een ander belangrijk deel zijn de veelvliegers: mensen die meerdere keren per jaar een vliegreis boeken. Om transferpassagiers en extreme veelvliegers te ontmoedigen, studeert de politiek op verschillende vormen van beprijzing. Zo kan veelvliegers een progressief oplopende vliegtax worden opgelegd, zodat voor iedere volgende vliegreis een hoger belastingtarief geldt. Tickettax overstappers nodigVeel belangrijker is het om snel een flinke vliegtax op te leggen aan overstappers. Mensen die Schiphol slechts gebruiken als overstapplek en verder niet in ons land hoeven te zijn en hier ook vrijwel niets uitgeven. Het omvliegen via Schiphol levert slechts extra herrie en vervuiling op, maar draagt niets bij aan de economie of de samenleving. Met name KLM heeft zijn verdienmodel vrijwel volledig gebaseerd op de transferpassagiers. Gemiddeld 70 procent van de KLM-toestellen zit vol reizigers uit dit segment, met uitschieters tot meer dan 90 procent op bestemmingen die voor Nederlanders kennelijk niet interessant zijn. KLM hanteert voor deze passagiers fors lagere ticketprijzen om de tussenstop in Amsterdam aantrekkelijk te maken. De extra tijd die de overstap kost, compenseert het bedrijf dan met de lagere prijs. Dit wordt gekscherend ook wel de ‘omvliegbonus’ genoemd. Het gevolg is dat milieu, klimaat en leefomgeving overmatig en onnodig belast worden met extra vliegverkeer. Halvering Schiphol mogelijkDoor een forse tickettax voor overstappers in te voeren, vervalt het financiële voordeel van de goedkopere vlucht met tussenstop in Amsterdam. Deskundigen hebben berekend dat hiermee het vliegverkeer op Schiphol tot wel 50 procent kan worden teruggebracht, zonder enig gevolg voor de reislustige Nederlander. Die kan nog steeds de hele wereld bereiken via een overstap op een luchthaven die niet midden tussen de woonwijken is gebouwd. Een Schiphol met 250.000 vluchten per jaar is groot genoeg om de thuismarkt goed te bedienen. De overige 250.000 vluchten kunnen vervallen omdat deze stuk voor stuk ingezet worden om Europeanen op te halen voor of weg te brengen na een tussenstop op Schiphol. Het wegvallen van overstappers heeft bovendien het grote voordeel dat er vanaf Schiphol veel minder intercontinentale vluchten hoeven te vertrekken. Dat zijn volgens recent onderzoek van CE Delft de vluchten die de grootste aanslag plegen op het klimaat. Vanwege de grote afstanden wordt juist op die vluchten veel kerosine verbrand en dus CO2 de lucht ingeblazen.