Bewonersavond Uithoorn: niet Schiphol regeert, maar KLM

SATL publiceerde zo’n drie jaar geleden het ontluisterende boek met de titel ‘Schiphol regeert‘ over de vergaande invloed van het vliegveld op de politiek. Maar de omwonendenclub zat er helemaal naast. Niet Schiphol regeert, maar KLM. Dit bleek gisteravond op een informatieavond voor bewoners van Uithoorn. Tijdens de bijeenkomst mochten bewoners vragen stellen aan onder meer tijdelijk Schiphol-ceo Ruud Sondag, directeur Heleen Groot van het Ministerie van Infrastructuur (I&W), wethouder Ferry Hoekstra en Michiel van Dorst, oud-KLM-piloot die nu baas is bij de luchtverkeersleiding. De harde boodschap van de avond is dat niemand op de korte termijn iets hoeft te verwachten van hinderbeperking door Schiphol. Dit stelde Sondag en beaamde Van Dorst. “Het is technisch een lastig hoekje waarin u woont. U heeft last van het vliegverkeer op meerdere banen en we hebben ons best gedaan om er mooie routes doorheen te trekken, maar we kunnen niets meer doen aan de overlast”, aldus Van Dorst. KLM dwarsliggerSlechts krimp kan soelaas bieden voor de bewoners aan het uiteinde van de Aalsmeerbaan, zo concludeert Sondag. Maar die krimp is niet op korte termijn te realiseren, vooral door de opstelling van de luchtvaartbedrijven onder aanvoering van KLM. “U zag hoe deze bedrijven zich verweerden door met 26 advocaten naar de rechtbank te komen toen minister Harbers de krimp aankondigde”, memoreert de Schiphol-baas. Groot van I&W: “De krimp van Schiphol is een wereldprimeur. Nooit eerder zijn er plannen geweest om een groot vliegveld te krimpen vanwege de geluidsoverlast. Er is geen scenario voor zo’n ingreep, ook niet bij de Europese Commissie. Dat maakt het heel moeilijk, maar ik geef niet op. Die krimp komt er, vroeger of later.” Heleen Groot (I&W, links) en Michiel van Dorst (luchtverkeersleiding) gisteravond in Uithoorn (eigen foto) Doodsbenauwd voor overslaande krimpVolgens Sondag volgen luchtvaartmaatschappijen wereldwijd de ontwikkelingen rond Schiphol op de voet en zijn ze doodsbenauwd dat krimp ook overslaat op andere vliegvelden. Overal spelen immers dezelfde problemen vanwege het explosief gegroeide luchtverkeer. Naast de Schiphol-directeur die bij tijd en wijle oprecht leek zit in de Uithoornse Thamer-kerk de uitgesproken technocratische baas van de luchtverkeersleiding, Michiel van Dorst. Hij komt op de meeste momenten niet verder dan ontwikkelingen te verklaren aan de hand van de vliegveiligheid. Al die overlast is nodig vanwege de veiligheid, zo probeert hij opmerkingen uit de zaal te pareren. Hij valt zo vaak terug op dat versleten argument dat hij het gemor in de zaal zelf ook opmerkt en zich verontschuldigt. Opmerkelijk is dat hij erkent dat de opgestelde ‘minder hinder’-plannen nauwelijks zoden aan de dijk zetten. Krimp is nodig om de situatie voor omwonenden echt te verbeteren, zo geeft hij toe. Onwaarheden luchtverkeersleidingWaar Sondag vooral oprecht lijkt, kan Van Dorst zelfs op onwaarheden worden betrapt. Zo valt hij terug op het mantra van ‘stillere vliegtuigen’, terwijl de Schiphol-baas enkele minuten eerder nog heeft toegegeven dat hij niet gelooft in de heilzame effecten van stiller vliegen. “We moeten meer doen voor de 100.000 mensen met slaapverstoring rond Schiphol”, vindt Sondag die over een paar maanden plaatsmaakt voor baggerbaas Pieter van Oord. Van Dorst pleit voor het instandhouden van nachtvluchten. “Zakenmensen willen nu eenmaal ‘s ochtends naar een bestemming vliegen en ‘s avonds weer terug.” Maar dat is de reden niet voor de tienduizenden nachtvluchten op Schiphol. Zakenmensen willen immers niet om vijf uur ‘s ochtends weg en pas om twee uur ‘s nachts weer op Schiphol landen. Het zijn vooral vakantievliegers als Transavia die hun vliegtuigen geen seconde teveel aan de grond willen laten staan en die drie keer per dag met een volgepakt toestel heen en weer willen vliegen naar de Middellandse Zee. Alles om de ticketprijs op afbraakniveau te houden. Aangevuld met de zwaarbepakte en veelal zeer luidruchtige 747 Jumbojets van vrachtvliegers. Niks op de korte termijnDe zaal wil vooral weten wat Sondag, Van Dorst en Groot op korte termijn voor Uithoorn kunnen betekenen. Dat antwoord moet het drietal schuldig blijven. Zelfs laaghangend fruit, zo weet LVNL-er Van Dorst, zoals het stoppen met intersectiestarts, is niet mogelijk. “Vanwege de veiligheid”, herhaalt hij weer. I&W-er Groot benadrukt hoe moeizaam het proces van krimp verloopt. “Er bestaat geen draaiboek voor het krimpen van een hub. Ook niet bij de Europese Commissie. Ik zit vrijwel wekelijks in Brussel om te overleggen en de hele luchtvaartindustrie kijkt ons op de vingers.” De Europese hoofdstad barst uit zijn voegen van de lobbyïsten die proberen de krimp tegen te houden. “De druk die op ons wordt uitgeoefend, is gigantisch.” Toch is zij ervan overtuigd dat het haar gaat lukken. “Ik ben een volhouder.” Wanneer de krimp een feit is, zal Uithoorn daarvan als eerste profiteren, zo verwacht verkeersleider Van Dorst. Want op dit moment zijn er de facto geen primaire of secundaire banen meer op Schiphol, zo erkent hij. Alles wordt volgevlogen omdat er zoveel vliegverkeer is. Geen perspectief onder Polder- en Kaagbaan“U was de eerste die het slachtoffer werd van de groei op Schiphol toen de primaire banen het aanbod niet meer aankonden en u bent straks de eerste die zal profiteren van krimp”, aldus Van Dorst die hiermee tegelijkertijd aangeeft dat krimp niets gaat betekenen voor bewoners onder de aan- en afvliegroutes naar de Polder- en Kaagbaan. Die banen zitten vol en blijven vol, ook na een eventuele krimp. Scheidend Schiphol-baas Ruud Sondag (links) naast Groot van I&W (eigen foto) Slechts één klein lichtpuntje heeft Sondag voor het massaal toegestroomde publiek. Hij is vanwege de felle kritiek op het onderhoudsregime van Schiphol – waarbij secundaire banen maandenlang extra worden belast als een van de startbanen weer eens nieuw asfalt nodig heeft – in gesprek met I&W om in die periodes het aantal vluchten terug te brengen. Omdat Schiphol vrijwel ieder jaar maandenlang onderhoud pleegt, kan zo’n maatregel enige verlichting bieden. Maar ook dat is niet dit of volgend jaar geregeld, zo waarschuwt de Schiphol-baas. “Alles in deze sector is alleen maar gericht op groei.” Sondag stelt dat er bij Schiphol echt een nieuwe wind waait en dat het staatsbedrijf van plan is meer rekening te gaan houden met omwonenden. De grote vraag is natuurlijk of zijn opvolger Van Oord dat beleid voortzet. Want ondanks de uitgesproken intenties is er voor omwonenden nog geen enkel resultaat te bespeuren van de vermeende koerswijziging. Woorden zullen in daden moeten worden omgezet door de nieuwe Schiphol-baas, maar onduidelijk is of deze op groei gerichte ondernemer – nu baas van een van de grootste familiebedrijven van ons land – het nieuwe beleid zal vasthouden. Kankerverwekkende uitstootI&W-directeur Heleen Groot wist de zaal gisteravond in beroering te krijgen door haar opmerking dat het met de uitstoot van fijnstof door de luchtvaart wel meevalt. “Eén keer koken op een gasfornuis brengt meer fijnstof in uw woning dan alle vliegtuigen”, zo houdt zij de toehoorders voor. Dat leidde tot geroep en gemor. Groot baseert zich op een stapel rapporten die Harbers vlak voor de jaarwisseling naar de Tweede Kamer stuurde. Daarin staat te lezen dat de concentratie van gifstoffen buiten het vliegveld en binnen de woonwijken relatief klein is. Maar die rapporten zijn zonder uitzondering gebaseerd op de aanname dat maar liefst 96 procent van de kankerverwekkende uitstoot van het vliegverkeer plaatsvindt tijdens het taxiën en het stilstaan met draaiende motoren. SchipholWatch deed navraag naar de herkomst van die onwaarschijnlijke aanname, maar de betreffende bureaus konden er geen verklaring voor geven. Ze verwijzen slechts naar kennisinstituut TNO dat ook geen uitleg geeft. TNO bracht vorig jaar een alarmerend rapport uit dat de uitstoot van kankerverwekkende stoffen door Schiphol tot 2200 keer hoger ligt dan is toegestaan aan industriële bedrijven. Alle bedrijven in Nederland zijn verplicht om die uitstoot te reduceren, maar niet Schiphol. De activiteiten van het vliegveld vallen onder de Wet luchtvaart en daarin zijn nauwelijks bepalingen opgenomen over de gevaarlijke emissies. Vies luchtfilterTerwijl buiten in de storm een zwarte Mercedes-Benz S-klasse limousine met chauffeur en draaiende motor staat te wachten op de Schiphol-directeur, neemt Sondag in de zaal een vies luchtfilter in ontvangst dat een van de bewoners heeft meegebracht. Hij belooft de pikzwarte roetdeeltjes te laten analyseren om erachter te komen welke gifstoffen er in het filter zitten en of die afkomstig zijn van ‘zijn’ vliegveld. De gemeente Uithoorn heeft met deze avond uitstekend aangevoeld hoe groot de weerstand onder bewoners is tegen Schiphol, getuige de massale opkomst. In de kerk waren slechts staanplaatsen over, maar de boodschap van de genodigden aan de burger stemt helaas niet vrolijk. Vooralsnog wil Uithoorn blijven overleggen met Schiphol. Wethouder Hoekstra vindt het procederen van een gemeente tegen andere overheden nog een stap te ver. “Dat gaan we pas doen als het overleg stokt en we met praten niets meer bereiken”, zo vertelt hij nogal naïef. Wat is er immers bereikt in de afgelopen dertig jaar voor de bewoners van het prachtige Uithoorn aan de Amstel? Op aandringen van onder meer raadslid Els Gasseling (GL-PvdA) worden juridische stappen inmiddels wel onderzocht.