Groot deel gevaarlijke stoffen in lucht afkomstig van vliegverkeer

Het vliegverkeer is een belangrijke oorzaak van gevaarlijke luchtvervuiling. Tot driekwart van alle zwaveldioxide in de lucht die omwonenden inademen komt uit vliegtuigen, evenals de helft van alle kankerverwekkende formaldehyde. Het zijn schokkende cijfers die voortkomen uit een onderzoek van bureau Adecs in opdracht van het ministerie van Infrastructuur. Demissionair minister Mark Harbers bestelde het onderzoek nadat uit onderzoek van TNO was gebleken dat de vliegindustrie de uitstootnormen voor zeer zorgwekkende stoffen tot duizenden keren overschreed. Met het onderzoek hoopte de minister de luchtvaartsector enigszins uit de wind te houden. Als de onderzoekers immers in staat zouden zijn ook andere substantiële bronnen aan te wijzen van deze kankerverwekkende stoffen in de atmosfeer, zou de bijdrage van de vliegindustrie eenvoudig gebagatelliseerd kunnen worden. Eenvoudig te vermijdenDit nu blijkt voor veel levensgevaarlijke stoffen niet te kunnen. Zo veroorzaakt Schiphol ruim 76 procent van alle zwaveldioxide-vervuiling in de atmosfeer in de regio Amsterdam. Dat is nota bene een verontreiniging die eenvoudig zou kunnen worden geminimaliseerd door iets duurdere kerosine te gebruiken. Dat kost nog geen cent per liter extra. Er blijken grote verschillen te bestaan tussen de bijdrage van de verschillende vliegvelden aan de luchtvervuiling in de omgeving. Dit heeft niet alleen met het aantal vluchten te maken, maar ook met de vondst van andere grote vervuilers. Zo lijken de gevolgen van Rotterdam Airport relatief klein. Dat is niet omdat er daar met schonere vliegtuigen wordt gevlogen, maar vooral omdat er in de Rotterdamse haven veel andere grote vervuilers zijn gevonden. De bijdrage van het vliegveld op het geheel wordt dan automatisch kleiner. Het is geen goed nieuws voor omwonenden, maar eigenlijk heel slecht nieuws: ze wonen in een omgeving die al zo ernstig verontreinigd is dat tienduizenden vliegtuigen niet meer zoveel uitmaken. Geen cijfers beschikbaarDe onderzoekers is het opgevallen dat met name luchtvervuiling met de kankerverwekkende stoffen formaldehyde, naftaleen en benzeen voor een belangrijk deel afkomstig is van de vliegindustrie Voor een aantal andere, vergelijkbaar gevaarlijke stoffen die uit vliegtuigmotoren komen, kon geen bijdrage worden berekend. Volgens de onderzoekers omdat er geen cijfers bekend waren over andere bronnen, maar het kan natuurlijk ook zo zijn dat er nauwelijks andere bronnen van die stoffen bekend zijn en dat de vliegindustrie het leeuwendeel veroorzaakt. Het gaat dan bijvoorbeeld om 1,3-butadiene en crotonaldehyde. Ronduit ridicuul is de conclusie van de onderzoekers dat de bijdrage van de luchtvaart aan het fijnstof in de atmosfeer laag is. Ridicuul omdat alom bekend is dat het fijnstof uit vliegtuigmotoren valt in de categorie ultrafijnstof en veel kleiner is dan ‘gewoon’ fijnstof. Hoewel Schiphol de normen voor zeer zorgwekkende stoffen duizenden keren overschrijdt, rekenen de Adecs-ingenieurs erop dat deze zich door de hoogte van een vliegtuig voldoende verspreiden om niet gevaarlijk te zijn voor de burgers. Van een groot aantal kankerverwekkende stoffen is geen berekening gemaakt omdat er volgens Adecs onvoldoende gegevens bekend zijn. Weer jaargemiddeldenEen manco in de berekeningen is dat er wordt gewerkt met jaargemiddelden, net als bij het berekenen van geluid. Maar in veel gebieden rond Schiphol is er de ene dag sprake van honderden passages terwijl er op andere dagen geen vliegtuig te bekennen is. De variaties in uitstoot en concentraties zijn even groot als bij de geluidsoverlast, zodat nog steeds niet bekend is hoe groot de gezondheidsschade is op piekmomenten of drukke dagen. Voor de berekeningen is niet verder gekeken dan zo’n drie kilometer buiten het Schiphol-terrein. Terwijl er veel drukbevolkte wijken liggen buiten deze contouren waar honderden vliegtuigen per dag op 100 tot 200 meter hoogte overheen vliegen. Het is vooral landend verkeer dat zo laag over de woonwijken heentrekt, waarbij de motoren op lage kracht en dus met minder efficiënte verbranding draaien. De onvolledige verbranding leidt doorgaans tot extra uitstoot van gevaarlijke stoffen. Voor dit onderzoek heeft Adecs slechts een beperkt aantal zeer zorgwekkende stoffen in kaart gebracht. Volgens de emissieregistratie van het RIVM worden er nog veel meer gevaarlijke stoffen de atmosfeer ingeblazen door vliegtuigen. Overzicht van zeer zorgwekkende stoffen, uitgestoten door Schiphol, in kilogrammen per jaar (bron: RIVM) Weer een uitzonderingHoe groot of klein de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen ook is, voor ieder bedrijf in Nederland geldt dat deze volgens de wet continu gereduceerd moet worden. Behalve door Schiphol, vindt minister Harbers. Hij schaart de uitstoot van de vliegindustrie onder de Wet luchtvaart. Die wet zegt nauwelijks iets over de uitstoot van gevaarlijke stoffen. Volgens deskundigen zou de uitstoot van het vliegverkeer daarom automatisch onder de Wet milieubeheer vallen. Harbers wil daar niet aan en houdt vast aan de vrijstelling voor de vliegindustrie. Daarom wordt door verschillende milieuorganisaties op dit moment samengewerkt aan een rechtszaak die duidelijkheid moet geven.