Het juridisch dreamteam van demissionair minister Mark Harbers speelt een voortrekkersrol in het regelen van een natuurvergunning voor Schiphol. Het team gaat daar heel ver in en pakt zelfs de regie over de gebiedsgerichte processen in Noord-Holland om schaarse stikstofruimte te verdelen.
Daarmee komt het transportministerie in de bestuurdersstoel te zitten van beslissingen die ook alle andere sectoren van de economie raken, zoals de industrie en de boeren. I&W zet hierbij alles op alles om Schiphol geen strobreed in de weg te leggen.
Deze gang van zaken staat haaks op wat Harbers keer op keer in de Tweede Kamer vertelde dat Schiphol als enige zelf verantwoordelijk is voor de aanvraag van de natuurvergunning. Uit nu vrijgegeven stukken blijkt dat I&W heeft overwogen boerderijen voor Schiphol aan te kopen en zelfs te betalen.
“We moeten aan de slag om de stikstofopgave voor Schiphol onder regie van IenW tot een goed einde te brengen, niet in de laatste plaats vanwege de effecten die kunnen ontstaan voor de omgeving, met name rondom geluid, als we dat niet doen”, zo vertelt een ambtenaar van het directoraat-generaal luchtvaart in een mailtje aan tientallen collega’s.
Juridische basis Schiphol steeds smallerHij doelt hiermee op het feit dat zonder natuurvergunning geen nieuw Luchthavenverkeersbesluit voor Schiphol kan worden vastgesteld en dat zonder zo’n besluit de juridische basis om het vliegveld op deze schaal in bedrijf te houden uiterst mager wordt. Kort gezegd: er is haast, want er komen allerlei rechtszaken, handhavingsverzoeken en WOO-verzoeken aan.
Uit de stukken blijkt overduidelijk dat niet Schiphol leidend is in de aanvraag van de natuurvergunning, maar dat I&W dat is. “IenW is opgedragen invulling te geven aan de regierol om te komen tot een LVB voor Schiphol. Deelopgaven zijn het verkrijgen van een natuurvergunning, het vrijmaken van benodigde stikstofruimte en verminderen van de geluidshinder.”
Om de tijdsdruk het hoofd te bieden wil I&W met een zo klein mogelijke groep instanties overleggen. Alleen als aan zo’n overleg niet te ontkomen is, dan worden deze partijen uitgenodigd. Het gaat dan om het ministerie van Landbouw, verantwoordelijk voor het uitgeven van natuurvergunningen, het ministerie van Volkshuisvesting, provincie Noord-Holland en gemeenten die last krijgen van het Nieuwe Normen- en Handhavingstelsel. Dat zijn vooral de gemeenten in de zuidoostelijke hoek van Schiphol, Amstelveen, Amsterdam en Zwanenburg. Daar worden straks de normen het verst overschreden.
Ronduit schokkend is de zinsnede waarin een topambtenaar constateert dat “het programma Schiphol vanuit de procesregie dus ook trekker wordt van de gebiedsagenda”. In die agenda zit ook de piekbelastersaanpak van de minister van Natuur & Stikstof, die daarmee het heft uit handen geeft zodat I&W Schiphol voorrang kan geven op bijvoorbeeld PAS-melders en de industrie.
Ambtenaren op glad ijsDat de ambtenaren zich hier op glad ijs begeven, beseffen ze dondersgoed, zo blijkt uit de stukken. Ze plaatsen vraagtekens bij de regierol die het Rijk mag pakken richting andere overheden, bij het risico van ongeoorloofde staatssteun en bij de juridische onderbouwing voor het opkopen van boerderijen door de Staat om Schiphol van stikstofruimte te voorzien.
Dat laatste is overigens (nog) niet gebeurd, de negen overgenomen agrarische bedrijven zijn door Schiphol zelf betaald. Daarmee is niet gezegd dat de overheid niet alsnog boederijen gaat opkopen als voor de rechter blijkt dat Schiphol wat al te rooskleurig heeft gekeken naar zijn “historische rechten”. Als een de huidige vergunning nietig verklaard, is de kans groot dat Schiphol nog (veel) meer stikstofruimte moet gaan opkopen.
Provincie Noord-Holland buitenspel gezetUit de stukken blijkt dat het bestuur van de provincie Noord-Holland al bij voorbaat buitenspel was gezet door I&W. Zo werden vooraf afspraken gemaakt over het vrijgeven van de stikstofruimte van door Schiphol opgekochte boerderijen, zodat het vliegveld die voor eigen gebruik kan inzetten.
Terwijl de hele agrarische wereld al jarenlang in onzekerheid zit over natuurvergunningen en geen enkele hulp krijgt van de overheid, blijkt Schiphol niet alleen volop ondersteuning te krijgen van I&W, maar ook van maar liefst vier andere ministeries: Landbouw, Binnenlandse Zaken, Economische Zaken en Financiën. Daarnaast stellen de provincie en meerdere gemeenten menskracht ter beschikking. Plus de Raad voor Ondernemend Nederland en Rijkswaterstaat zijn er druk mee. Aan hulp geen gebrek voor onze nationale megahub.
Behalve al deze menskracht zijn er ook financiële middelen gereserveerd om het Schiphol makkelijk te maken, onder meer voor “geluid, stikstof, de luchtvaartautoriteit en elektrisch taxiën”. Dat taxiën op elektriciteit ziet Schiphol als één van de belangrijkste manieren waarop het de enorme stikstofuitstoot nog enigszins kan terugbrengen.
Pikant is dat het dreamteam van Harbers zelfs bij Defensie heeft gebedeld voor stikstofruimte. Het antwoord is hilarisch: “Het klopt dat we kazernes willen afstoten. (..) Daarbij kan stikstofruimte ter beschikking komen. Dat is echter niet in een ruim gebied rond Schiphol, omdat we daar nauwelijks presentie hebben. (..) Stikstofruimte kun je niet meenemen van het ene deel van Nederland naar een ander deel.” Het tekent de ernst van de problematiek die nu is opgelost met een juridisch uiterst wankele natuurvergunning.
In juli 2022 kondigde Mark Harbers de formatie aan van een splinternieuw team om de talrijke juridische problemen rond Schiphol aan te pakken, bovenop de bestaande ploeg ambtenaren die zich al sinds mensenheugnis met de luchtvaart bezighouden. Hij trok er 60 miljoen euro gemeenschapsgeld voor uit. In de volksmond heet dit inmiddels zijn dreamteam.
MOB tekent beroep aanEerder deze week is door Mobilisation for the Environment beroep aangetekend tegen de natuurvergunning van Schiphol. Daarmee komt de vergunning eindelijk – na jaren rekenen, schuiven, wheelen en dealen – ter beoordeling van een rechter te liggen. Wanneer de zaak wordt behandeld is nog niet bekend.
09 november 2023, 11:28