SchipholWatch: vóór een sterke MRS, tégen de huidige vleugellamme opzet

Het ministerie van Infrastructuur (I&W) wil graag weten wat de mensen denken over de huidige plannen om de Maatschappelijke Raad Schiphol in de wet te verankeren. Wij zijn vóór een sterke MRS, maar in de huidige vorm wordt een vleugellamme en verdeelde raad opgetuigd. Daarom diende de stichting vandaag een zienswijze in op de plannen van demissionair minister Mark Harbers. Iedereen kan zo’n zienswijze indienen tot en met 20 november 2023. De lijst met verbeterpunten is lang. Het begint al bij de verkiezing van de bewonersvertegenwoordigers. Die werd bij het grote publiek niet of nauwelijks actief onder de aandacht gebracht, waardoor deze voor het grootste deel van de bevolking onbekend bleef. Slechts belangenorganisaties konden kiesmannen en/of vertegenwoordigers in spe aandragen, maar slechts weinig omwonenden zijn aangesloten bij zo’n organisatie, terwijl vrijwel iedereen in de verre omtrek van Schiphol te maken heeft met de activiteiten van de vliegindustrie. Een belangrijk manco is de opdeling van de raad in regio’s waardoor vertegenwoordigers tegen elkaar worden opgezet. Als de ene vertegenwoordiger opkomt voor de belangen van zijn of haar achterban, is de kans groot dat dit ten koste gaat van de achterban van een andere vertegenwoordiger. Zo worden mensen tegen elkaar uitgespeeld, kan er moeilijk tot een gezamenlijke visie worden gekomen en worden als gevolg daarvan hinder en vervuiling rondgepompt over de verschillende deelregio’s in plaats van verminderd. VetorechtBelangrijk is ook dat de huidige opzet weinig slagkracht garandeert. Het adviesrecht van de raad is een licht middel, waar deze en volgende minister makkelijk omheen kunnen manoevreren. Een vetorecht zou beter recht doen aan de grote effecten die ontwikkelingen op en rond Schiphol kunnen hebben op grote groepen mensen in ten minste vier provincies. SchipholWatch vindt dat de MRS veel meer slagkracht moet krijgen, vergelijkbaar met bij voorbeeld een Gezondheidsraad of de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Die instanties kunnen dwingende adviezen opleggen als de veiligheid of de gezondheid van mensen in gevaar dreigt te komen. Dat is in de luchtvaartindustrie niet anders: de uitstoot van kankerverwekkende stoffen, de milieuverontreiniging, de geluidsoverlast met ziekmakende gevolgen, de schade aan de economie door productiviteitsverlies als gevolg van slaapverstoring – deze sector creëert vele problemen die nodig moeten worden aangepakt. Het zou beter zijn als de gekozen bewonersvertegenwoordigers zitting nemen in een raad van toezicht boven de MRS. De goedwillende doch ontoereikend uitgeruste burgers hoeven zich dan niet zelf bezig te houden met het complexe en omvangrijke dossier, maar slechts toezien dat de burgerbelangen voldoende worden gewaarborgd. Betaald uit vliegbelastingenDe MRS kan dan worden ingevuld met deskundige en ervaren beleidsmakers en -bepalers die – net als de belangenbehartigers van de vliegindustrie – zich voltijds, volledig geïnformeerd en betaald met de materie kunnen bezighouden. Het budget voor zo’n MRS 2.0 moet worden opgebracht door een verhoging van de belastingen op luchtvaart. Het is immers deze industrie die de het bestaan van de MRS noodzakelijk maakt. Tegelijkertijd moet binnen de MRS worden afgestapt van een denkwijze die in het teken staat van de belangen van de sector. Niet langer moet via de MRS – zoals ook bij voorloper Omgevingsraad – worden gezocht naar draagvlak voor nog meer vliegverkeer, maar moeten de werkelijke belangen van de samenleving als geheel voorop komen te staan. Het belang van de sector loopt immers steeds minder vaak parallel met de maatschappelijke belangen. Zie hiervoor bijvoorbeeld de juridische procedures tegen krimp die KLM tot aan de Hoge Raad uitvecht tegen de Staat. En dus tegen de samenleving. SchipholWatch is van mening dat in een democratie burgers primair overleggen met overheid en politiek om tot beleid te komen. Binnen de kaders die zo worden vastgesteld, mag een industrie als de luchtvaart actief zijn. Nu lijkt vaak het omgekeerde het geval: ‘Schiphol’ regeert en de restjes zijn voor de burgers. Dat is fundamenteel onjuist: het zijn de mensen die stemmen en die aanspraak mogen maken op mensenrechten, niet de bedrijven.