Oprekken geluidsgrenzen Schiphol in strijd met de wet, dubieuze rol MRS

De ‘experimenteerregeling’ die minister Mark Harbers (Infrastructuur) op 31 maart 2024 per decreet wil laten ingaan is in strijd met de Wet luchtvaart. De oprekking van de geluidsgrenzen in deze regeling heeft slechts tot doel meer vliegverkeer mogelijk te maken, niet om de geluidshinder terug te dringen zoals Harbers beweert. Dit blijkt uit twee rapporten die Harbers verzuimde naar de Tweede Kamer te sturen. De documenten werden deze week ontdekt door SchipholWatch op de website luchtvaartindetoekomst.nl. Daar stonden ze verstopt tussen honderden andere documenten. Na het bestuderen van de rapporten is direct duidelijk waarom deze niet naar de Tweede Kamer zijn gestuurd. Klip en klaar staat erin te lezen dat de experimenteerregeling 460.000 vliegbewegingen op Schiphol mogelijk moet maken, terwijl er niet eens 400.000 vluchten passen binnen het geldende Luchthavenverkeersbesluit uit 2008 (LVB2008) wanneer het anticiperend (lees: niet) handhaven wordt stopgezet. Dat het anticiperend handhaven zijn langste tijd heeft gehad is te danken aan onder meer de rechtszaak die stichting RBV voert tegen het ministerie en waarin wordt geëist het vliegverkeer binnen de grenzen van de Europese rechten van de mens te brengen en de overlast en vervuiling dus sterk te reduceren. De argumenten van de stichting nopen de minister nu al om een steviger juridische basis te zoeken voor de ontwikkelingen rond Schiphol. Niet eens 400.000 vluchten mogelijkMaar dat blijkt niet te kunnen zonder weer te sjoemelen met de geluidsnormen, zo toonden wij eerder al aan. Adviesbureau To70 – met directeur Ruud Ummels die de voorgenomen krimp van Schiphol vooringenomen “krankzinnig” noemde – bleek veel te optimistisch te zijn geweest over het aantal vliegbewegingen dat binnen de grenzen van het geldende Luchthavenverkeersbesluit mogelijk waren na afschaffing van het anticiperend handhaven. Nieuwe berekeningen toonden aan dat er niet eens 400.000 vluchten mogelijk zijn. Maar dat kan de minister niet verkopen aan de vliegindustrie en dus wordt de experimenteerregeling verzonnen. Die verschuift ‘geluidsruimte’ van de preferente banen naar de secundaire banen zodat meer mensen meer overlast gaan ervaren. Zodat Schiphol op papier keurig aan de regels voldoet. Draaiende MRSDe Maatschappelijke Raad Schiphol – een burgerforum dat meepraat over de ontwikkelingen op het vliegveld – keurt de regeling in eerste instantie af, maar stemt enkele weken later op miraculeuze wijze alsnog in onder dreiging van het ministerie. Minister Harbers zet vervolgens NLR aan het werk om de experimenteerregeling vorm te geven. Dat leidt in februari van dit jaar tot het rapport met de veelzeggende titel ‘Vervangende grenswaarden voor een regeling om het strikt preferentieel baangebruik te kunnen voortzetten’. Vanwege de politieke en juridische gevoeligheid van dit gesjoemel wordt bureau To70 gevraagd om een contra-expertise. Ondanks de pro-luchtvaart-instelling van To70-directeur Ummels liegt dat tweede rapport er niet om. Geconstateerd wordt dat de experimenteerregeling niet voldoet aan de wettelijk verplichte gelijkwaardigheid. En dat het voorgestelde baangebruik niet aansluit op de geldende regels van het Luchthavenverkeersbesluit 2008. NLR komt vervolgens met een aanpassing op de oorspronkelijke plannen. Via een volstrekt oncontroleerbare ‘nieuwe meteotoeslag’ en een ‘schalingsfactor’ worden de berekeningen alsnog passend gemaakt. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten volgens NLR “keuzes worden gemaakt”. Objectiviteit ver te zoekenTerwijl het toetsen van de gelijkwaardigheid ten opzichte van vorige besluiten objectief zou moeten gebeuren om de leefomgeving van omwonenden te beschermen. Daarin passen geen discutabele of controversiële “keuzes”. NLR signaleert dat er “keuzes” moeten worden gemaakt in een objectieve beoordeling. Zo verliest NLR zich in een ondoorzichtige brij van nieuwe parameters en rekentrucs, precies zoals het RIVM in 2021 al vaststelde. Die noemde de bepaling van de gelijkwaardigheidscriteria niet transparant en deels gebaseerd op verouderde gegevens. Het instituut zegt hier in nette bewoordingen dat het ministerie gewoon aan het sjoemelen is. Passage op de website van RIVM met grote twijfels over rekenwijze en actualiteit van de gegevens. Het ministerie denkt via de gemankeerde geluidsberekeningen aan te tonen dat aan het gelijkwaardigheidsbeginsel is voldaan. Maar het vergeet hierbij dat de Commissie MER voor het LVB2008 eerder heeft geoordeeld dat niet is aangetoond dat dit besluit zelf voldoet aan de gelijkwaardigheidscriteria. De toetsingscommissie merkte subtiel op dat het gaat om complexe berekeningen waarbij het voor de uitkomsten nogal uitmaakt welke variabelen worden gehanteerd. De Commissie MER gelooft ook al niet in de gelijkwaardigheid. De commissie reageerde met deze kanttekening op een quick & dirty milieu-effectrapportage voor het LVB2008. Die zou op een later tijdstip worden vervangen door een uitgebreider rapportage. Hoewel verplicht in de wet, is die er om onduidelijke redenen nooit meer gekomen. Besluit heeft geen formele rechtskrachtDat het LVB2008 geen rechtsgeldige toetsing kan opleveren, blijkt verder uit een uitspraak van de rechter in een door Mobilisation for the Environment aangespannen rechtszaak over handhaving van de geluidsgrenzen. De rechter oordeelt in het vonnis dat het LVB uit 2008 geen enkele formele rechtsgeldigheid heeft. De reden daarvoor: het LVB is vastgelegd via een algemene maatregel van bestuur. Burgers kunnen geen bezwaar of beroep aantekenen tegen zo’n maatregel, waardoor het besluit geen formele rechtskracht krijgt. Ook bekrachtigt de rechter dat er geen complete passende beoordeling is uitgevoerd. Op basis van deze uitspraak mag de gelijkwaardigheid van de experimenteerregeling dus helemaal niet getoetst worden aan de LVB2008. Gelijkwaardige bescherming onvolledig getoetstMaar er is nog veel meer mis met de toetsing. Immers hebben de minister en de ingehuurde bureaus slechts getoetst aan een beperkte set van vier zelfgekozen geluidsnormen, terwijl in de Wet luchtvaart de gelijkwaardigheid veel breder is gedefinieerd. Zo blijven belangrijke effecten van de verruiming buiten het zicht. Aan de criteria voor gelijkwaardige veiligheid en luchtkwaliteit wordt zelfs helemaal geen aandacht besteed. Ook dit wordt opgemerkt door de Commissie MER. In de Tweede Kamer (en aan de wijfelende MRS) stelde de minister dat de experimenteerregeling is bedoeld om het preferentieel baangebruik te kunnen voortzetten. Dat is het gebruik van de startbanen op zo’n manier dat voor het minste aantal mensen overlast wordt veroorzaakt. Verschuiving herrie naar dichtbevolkt gebiedMaar in de regeling verschuift de minister juist overlast vanaf de preferente banen naar de minder preferente banen zoals de Aalsmeer- en Buitenveldertbaan. Dat staat haaks op de intentie van het door I&W zo bejubelde preferentieel baangebruik. Het is ronduit schijnheilig om te zeggen de overlast te willen beperken, maar deze tegelijkertijd te vergroten met opeenvolgende tijdelijke regelingen. Met de experimenteerregeling verschuift Harbers vliegherrie naar dichtbevolkt gebied in Aalsmeer, Uithoorn en Amstelveen. Het verkooppraatje van de minister – “minder hinder, preferent vliegen” – is aalglad, maar het echte doel van zijn regeling is om 460.000 vluchten te faciliteren waar volgens de regels van het LVB2008 niets eens 400.000 vluchten mogelijk zijn. Rechter doorzag smoes HarbersDat constateerde ook de voorzieningenrechter al in het kort geding dat KLM aanspande tegen de krimp van Schiphol. Hij doorzag de smoes van Harbers en stelde dat de regeling louter was bedoeld om het aantal vluchten te kunnen maximaliseren door met de geluidsgrenzen te schuiven. Diezelfde mening had ook de Maatschappelijke Raad Schiphol in eerste instantie. De raad sprak uit dat er met de experimenteerregeling illegale activiteiten achteraf werden gelegitimeerd en gefaciliteerd. Kort daarna kwam de MRS onder druk van het ministerie tot een nieuw advies. De minister had gedreigd zonder positief advies de krimp van Schiphol af te blazen en niet te gaan werken aan het verminderen van de nachtvluchten. Alle dreigementen vanuit I&W werden knap samengevat in een reactie op deze site door Matt Poelmans, één van de MRS-leden die de omwonenden vertegenwoordigen. Hij noemt het tweede advies ondanks de groeiende overlast voor omwonenden “verstandig” en “een meesterzet”. Veel bijval voor deze opinie krijgt hij niet van de lezers van SchipholWatch, gezien het ene duimpje onder zijn bijdrage. Hij gaat in zijn reactie voorbij aan het feit dat volgens de geldende wetgeving en zonder het anticiperend handhaven Schiphol had moeten krimpen naar minder dan 400.000 vliegbewegingen. De MRS werd dus op onheuse gronden gechanteerd door de minister, en kort daarna ook ronduit voor gek versleten. Op dezelfde dag dat MRS het tweede, positieve advies uitbracht over de experimenteerregeling, stuurde minister Harbers ‘s avonds een brief naar de Tweede Kamer waarin hij meldde Schiphol niet te krimpen naar 440.000 vluchten, maar slechts naar 452.500 vluchten. Leden van de MRS stonden perplex, maar konden hun advies toen niet meer veranderen. Omwonenden weer het slachtofferOmwonenden zijn opnieuw het slachtoffer van al dit gekonkel met geluidsgrenzen en gesjoemel met berekeningen. Zij worden weer geconfronteerd met veel meer overlast dan wettelijk is toegestaan. Terwijl de oplossing heel simpel is: hanteer de bestaande wetgeving, zonder tijdelijke regelingen en zonder sjoemelberekeningen, en start met handhaven. De krimp die dan noodzakelijk wordt, komt volledig ten goede aan de leefomgeving. Volgende week is er een luchtvaartdebat in het parlement. De Tweede Kamer kan de experimenteerregeling van Harbers nog afschieten, maar dat zal niet makkelijk worden. De minister zal dan naar verwachting gaan uitleggen dat hij niet meer terugkan omdat Schiphol de 460.000 vluchten inmiddels heeft vergeven. Toch wordt het de hoogste tijd – ook gezien de lopende en verwachte juridische procedures – dat I&W eindelijk eens echt rekening gaat houden met de belangen van omwonenden. Niet op papier, maar in het echt.