Opnieuw extreme PFOS-verontreiniging ontdekt, nu bij Buitenveldertbaan

Vlakbij de Buitenveldertbaan is een nieuwe ernstige verontreiniging ontdekt met het forever chemical PFOS. De gevonden concentraties zijn tot honderd keer zo hoog als de wettelijke norm toestaat, maar de omgevingsdienst ziet het (weer) door de vingers. De – voor SchipholWatch – nieuwe verontreiniging met het gevaarlijke gif kwam aan het licht tijdens het vervangen van een meetpunt voor de waterkwaliteit. De bodem ter plaatse bevat volgens metingen tot 310 microgram PFOS per kilogram droge stof. De norm staat maximaal 3 microgram toe. Klik op de tabel voor een grotere versie Het meetpunt bevindt zich tussen de personeelsparkeerplaats P40 en de Buitenveldertbaan, op enkele honderden meters afstand van een vestiging van hamburgerketen McDonalds, tevens een populaire spottersplek. De omgevingsdienst ontdekte de vervuiling al in 2021. In het rapport wordt gesproken over “onaanvaardbare risico’s”, maar een verplicht onderzoek naar de totale omvang van de verontreiniging blijft uit. Slechts 1000 kilogram grond – pakweg tien kruiwagens – die vrijkomt bij het plaatsen van het nieuwe meetpunt wordt afgevoerd naar een opslagdepot op het Schiphol-terrein. Verspreiding via oppervlaktewaterDat is opmerkelijk, omdat de gevonden vervuiling in direct contact staat met het oppervlaktewater. Van PFOS is bekend dat het zich makkelijk verspreidt via water en zich zo kan verplaatsen over grote gebieden rond Schiphol. De omgevingsdienst, ook wel milieupolitie genoemd, laat het allemaal lopen. Met als dieptepunt een inspecteur die zich de toegang tot de locatie laat ontzeggen, zo blijkt uit de rapportage over dit geval van ernstige verontreiniging. De milieupolitie werd de toegang geweigerd tot de plek waar de gifgrond is gevonden. “Locatie niet kunnen bezoeken omdat de toezichthouder niet op de locatie mocht van saneerder Heijmans”, zo vermeldt het verslag. De dienst onderneemt vervolgens geen stappen om wel zijn wettelijk vastgelegde controles te kunnen uitvoeren, maar vertrouwt Schiphols uitvoerder op diens blauwe ogen. “Er is één ton sterk met PFOS verontreinigde grond afgevoerd naar een tijdelijke opslaglocatie”, en vervolgens de conclusie “Uit het verslag blijkt dat de bodemsanering is uitgevoerd overeenkomstig artikel 38 van de Wet bodembescherming”. NepsaneringVervolgens publiceert de milieupolitie zaterdag 23 september jongstleden – een week geleden – een besluit waarin het goedkeuring verleent aan de sanering bij het meetpunt die in maart jongstleden heeft plaatsgevonden. Maar het afvoeren van grofweg tien kruiwagens vervuilde grond zonder te weten of de vervuiling niet een veel groter gebied beslaat, voldoet helemaal niet aan de wet. Uitgezocht had moeten worden tot hoever de verontreiniging strekt en in welke mate deze ook aantoonbaar is in het grond- en oppervlaktewater. De autoriteiten laten het allemaal gebeuren, terwijl in november 2021 al grote zorgen werden uitgesproken over de situatie. In het rapport uit die periode wordt gesteld dat er sprake is van verspreidingsrisico’s omdat er concentraties zijn gevonden van meer dan 100 microgram per kilogram droge stof. Daarmee zou de “evenwichtspartitie tussen grond en grondwater” verstoord kunnen zijn. In werkelijkheid werden concentraties gevonden die ruim drie keer zo hoog waren – tot 310 microgram per kilogram droge stof. In datzelfde rapport spreken de onderzoekers ook hun twijfels uit, omdat de gevonden concentraties zijn opgedoken in een gebied “waarvan geen verontreinigingsbron bekend is”. Vervolgonderzoek nooit uitgevoerdDe autoriteiten hebben dus geen idee waar deze vervuiling door is veroorzaakt. Zij concluderen dan ook dat vervolgonderzoek noodzakelijk is naar omvang, bron en verspreidingsrisico’s. Dat onderzoek is tot op de dag van vandaag nooit uitgevoerd, althans in de openbaar toegankelijke systemen van de omgevingsdienst staat dat er geen sanerings- of zorgmaatregelen lopen voor dit gebied. Wat wel volgde was een onderzoek om de werkzaamheden rond het meetpunt veilig te kunnen laten verlopen. Ook daar vond men extreme concentraties tot wel 280 microgram PFOS per kilogram droge grond aan. Uit dat rapport blijkt ook dat de verontreiniging doorloopt tot aan de oeverkant van een groot wateroppervlakte en dat ook daar de norm is overschreden. Het is dan vrijwel zeker dat de PFOS ook terecht is gekomen in het water, maar het rapport meldt daar niets meer over. Wel wordt gekeken naar het grondwater en dat blijkt ook ernstiger vervuild dan is toegestaan. Hier wordt een waarde gemeten van 6,5 microgram PFOS per liter, waar de regels voorschrijven dat direct sanering noodzakelijk is bij waarden boven de 4,7 microgram per liter. Die regel is gebaseerd op de toch al soepele normen die de gemeente Haarlemmermeer hanteert op verzoek van Schiphol. Maar ook hier blijft sanering achterwege. Er wordt slechts voortgegaan met het vervangen van het meetpunt waarbij zo’n 1000 kilogram zeer ernstig vervuilde PFOS-grond wordt verplaatst naar het depot. Geen openbare cijfers waterkwaliteitHet feit dat het bij deze verontreiniging gaat om nota bene een meetpunt voor de waterkwaliteit, krijgt opvallend genoeg geen aandacht in de rapportages. Maar het roept wel vragen op over wat dit instrument in de afgelopen jaren zelf heeft gemeten. Met dergelijke hoge concentraties PFOS in grond die grenst aan het oppervlaktewater kan het bijna niet anders of het water zelf moet ook verontreinigd zijn. In de openbare systemen van ODNZKG is daarover niets terug te vinden. SchipholWatch zal daarom op korte termijn de omgevingsdienst vragen die metingen beschikbaar te stellen. Hopelijk levert de dienst dan meer medewerking dan onlangs bij onze recente vragen over een PFAS-reinigingsinstallatie op het terrein van Schiphol. Ondanks de uitnodiging tot het stellen van vragen, weigerde de dienst toen antwoord te geven. De rapporten over dit nieuwste geval van milieuvervuiling op Schiphol wekken opnieuw sterk de indruk dat er toegeschreven wordt naar gunstige uitkomsten voor het vliegveld, zodat peperdure saneringen kunnen worden voorkomen. Zo wordt weer twijfel gelaten over het tijdstip van ontstaan van de vervuiling. Ligt die datum voor 1987 dan is sprake van een ‘historische verontreiniging’ en gelden soepeler regels. Door Schiphol wordt de versoepeling juist andersom ingezet: omdat het niet kan aantonen dat de vervuiling na 1987 is ontstaan, gaat het vliegveld er maar vanuit dat deze dateert van vóór dat jaar om zo automatisch binnen de soepeler regels te vallen. Dat is niet conform de regelgeving, maar de milieupolitie laat het gaan. Overigens is de nu gevonden vervuiling dermate ernstig dat ook in het geval van soepeler regels sowieso moet worden gesaneerd. Maar het gebeurt gewoon niet, onder toeziend oog van ODNZKG. Beloning voor niet voldoen aan de wetNu zelfs twee jaar na de vondst geen vervolgonderzoek heeft plaatsgevonden en dus geen beeld bestaat van de omvang en ernst van de totale vervuiling, blijven de twijfels bestaan en blijft schoonmaak achterwege. Schiphol wordt zo beloond voor het niet voldoen aan de wet- en regelgeving en spaart een peperdure sanering uit. Dat is des te wranger omdat eerder een grootschalige PFAS-verontreiniging is aangetroffen vlakbij de nu boven water gekomen vervuiling. Op enkele honderden meters afstand werd rond de kruising van de Aalsmeer- en Buitenveldertbaan een PFOS-verontreiniging gevonden die “zodanige risico’s voor mens, plant of dier” met zich meebrengt dat “spoedige sanering noodzakelijk is”. Omdat vervolgonderzoek tot op heden is uitgebleven kan niet worden uitgesloten dat het om een en dezelfde grootschalige verontreiniging gaat. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied houdt toezicht op milieuvervuiling op en rond het terrein van Schiphol. Dat gebeurt in opdracht van de provincie Noord-Holland en de gemeente Haarlemmermeer. De dienst is vaker in opspraak gekomen nadat het wettelijke taken te lichtvaardig oppakte. Dat gebeurt niet alleen op en rond Schiphol, maar ook bij Tata Steel. Daar kwam de dienst pas in actie nadat burgers provincie en gemeenten aanspraken op het wegkijkgedrag.