Gemeente talmt al vijf jaar met opruimen PFOS-gif Bijlmerramp

Opnieuw gaat de gemeente Amsterdam onderzoeken of er op de plek van de Bijlmerramp teveel van de forever chemicals PFAS in de grond zitten. Maar het is allang bekend dat het grondwater zwaar verontreinigd is, zo volgt uit een rapport uit 2018. Sanering is desondanks uitgebleven. De verontreiniging ontstond vlak na de ramp toen de brandweer van Schiphol kwam helpen het vuur te blussen. Daarbij werd blusschuim van het type Aqueous Film Forming Foam (AFFF) gebruikt met daarin hoge concentraties van de gifstof PFOS. In het rapport van ingenieursbureau Witteveen+Bos uit 2017 (!) staat te lezen dat “van deze stof bekend is dat het mens en milieu in ernstige mate kan schaden” en dat het gebruik daarom sinds 2009 is verboden. Destijds was er nog niet genoeg bekend over de toxiciteit van PFOS en bij welke concentraties de stof schade gaat opleveren. Er bestond nog geen wet- of regelgeving en er waren geen normen die aangaven wanneer een verontreiniging gesaneerd diende te worden. “ Het vaststellen of de verhoogde concentraties van PFAS in het grondwater beschouwd moeten worden als een (ernstige) bodemverontreiniging hangt af van de toekomstige ontwikkeling en vaststelling van normen”, aldus het rapport. Gemeente had in 2018 moeten startenDie normen kwamen er een jaar later wel – in 2018. Toen was direct duidelijk dat het grondwater in de Bijlmer ver boven de norm was verontreinigd. Met die kennis en met de nieuwe regelgeving had de gemeente op dat moment moeten starten met het saneren van de bodem en het grondwater op de plek van de ramp. In een beleidsregel met datum 6 augustus 2018 legde de gemeente vast dat bij concentraties PFOS in het grondwater van meer dan 4,7 microgram per liter de verontreiniging als ernstig dient te worden beschouwd en sanering noodzakelijk is vanwege de grote risico’s voor mens, plant en dier. In de Bijlmer zijn concentraties gevonden tot wel 6,6 microgram per liter grondwater, bijna anderhalf keer hoger dan de toen geldende norm. Dit wetende had de gemeente op dat moment – in 2018 – volgens het eigen beleid de verplichting te starten met saneren. Normen nu nog strengerOndertussen zijn de normen verder aangescherpt, waardoor de concentraties die in de Bijlmer zijn gevonden geen enkele twijfel meer laten bestaan over de noodzaak tot saneren. Opmerkelijk is dat ondanks de hoge concentratie aan PFAS-gif in het grondwater de bodem in de Amsterdam-Zuidoost helemaal niet onderzocht is, terwijl ook toen al bekend was dat PFAS-stoffen zeer mobiel zijn en zich makkelijk verspreiden wanneer deze niet grondig geïsoleerd worden. De hoogste concentraties van PFOS zijn precies bij de kern van de brand gevonden die ontstond na het neerstorten van de 747 Jumbojet van El Al in 1992. Daarmee gaat het ook direct om een nieuwe verontreiniging, want alle vervuiling van vóór 1989 wordt tegenwoordig afgedaan als historische vervuiling en hoeft dan niet te worden gesaneerd. Dat is hier nadrukkelijk niet het geval. De komende weken gaat de gemeente opnieuw laten onderzoeken hoeveel PFAS-gif er in de Bijlmer terecht is gekomen. Volgens een bericht van NH Nieuws zal daarbij ook de bodem worden onderzocht, niet alleen het grondwater. Niet het hele verhaalDe GGD meldt in dat artikel terecht dat er destijds – in 1992 ten tijde van de vliegramp – nog niet veel bekend was over de schadelijke werking van PFAS-stoffen. “Maar inmiddels zijn de normen aangescherpt”, aldus zegsman Fred Woudenberg. De GGD vertelt niet aan de regionale nieuwszender dat deze normen al vijf jaar geleden zijn aangescherpt, dat de concentraties bekend waren en dat desondanks geen actie is ondernomen. In de maanden na de vliegramp werden honderden mensen in de Bijlmer dood- en doodziek. Nooit is achterhaald hoe deze mensen zo ziek werden. Maar ook nu stelt de GGD dat het onwaarschijnlijk is dat het blusschuim met PFOS de boosdoener is geweest. “Maar zeker weten doen we het niet”, aldus een woordvoerder van de GGD tegenover NH Nieuws. Het PFOS-gif heeft inmiddels 30 jaar de tijd gehad zich te verspreiden in de verre omtrek rond de locatie van de ramp. PFOS lost makkelijk op in water en kan zo in de loop der jaren grote gebieden vergiftigen. Dat blijkt ook op Schiphol het geval. Daar is na een milieuramp in 2008 en na jarenlang grootschalig gebruik een regio van zo’n honderd vierkante kilometer rond het vliegveld vergeven van PFOS-vervuiling. InformatieavondOp 4 september organiseert de gemeente een informatieavond voor de bewoners. Zij hebben hierover inmiddels een brief ontvangen. Dat is niets te vroeg, gezien het menselijk leed dat op deze plek is ontstaan en de gevolgen die de vliegramp heeft voor de fysieke en psychische gezondheid van de bewoners. In oktober vorig jaar schreef SchipholWatch al dat de grond en het bodemwater ernstig waren verontreinigd op de plek van de ramp. In dat artikel pleitten we ook voor het vrijgeven van alle onderzoeksresultaten die tot 70 jaar na de ramp achter slot en grendel worden gehouden door de Nederlandse staat. De onnodige geheimzinnigheid staat de verwerking van de gebeurtenissen door slachtoffers en nabestaanden danig in de weg en draagt niet bij aan het vertrouwen in de overheid.