Meld vliegoverlast nu >Eind 2021 was de financiële situatie van KLM zo precair dat het kabinet het eerder verstrekte krediet van één miljard euro wilde omzetten in een eeuwigdurende lening. Dat gebeurde buiten het zicht van het publiek.
Dit blijkt uit vertrouwelijke brieven over KLM die eerder deze week openbaar werden gemaakt na een beroep op de Wet open overheid (WOO).
UpdateVolgens een bron dichtbij de directie van KLM heeft het bedrijf het verzoek om het eigen vermogen te versterken op het laatste moment ingetrokken. De uiteindelijke omzetting van het krediet in een eeuwigdurende lening heeft volgens deze bron nooit plaatsgevonden. Uit de nu vrijgegeven correspondentie blijkt echter overduidelijk dat het kabinet geen enkel probleem had om KLM deze extra gunst te verlenen.
Het omzetten van een gewoon krediet naar een eeuwigdurende lening had boekhoudkundig grote voordelen voor de kwakkelende vliegfirma. Een gewoon krediet wordt bijgeschreven op de post ‘vreemd vermogen’ en verslechtert zo de financiële balans van een bedrijf.
Kosmetische operatieEen eeuwigdurend krediet mag worden opgenomen onder de post ‘eigen vermogen’. Kenmerk van zo’n krediet is dat er geen aflossing hoeft plaats te vinden, terwijl KLM al had aangegeven zo snel mogelijk verlost te willen zijn van de lening. Het ging dus om een puur kosmetische operatie, die echter niet zonder risico’s was voor de Staat.
De passage in de WOO-documenten waaruit duidelijk wordt dat de KLM-lening kon worden omgezet in een voor de Staat risicovoller variant.
Omdat KLM gemankeerd werd door een fors negatief eigen vermogen, was de balansversterking meer dan welkom. Hoe slechter de balans van een bedrijf ervoor staat, des te meer moeite het heeft kredieten aan te trekken om de dagelijkse bedrijfsvoering soepel te laten verlopen. Op een bepaald moment willen leveranciers hun producten en diensten alleen maar leveren als er vooraf wordt betaald.
Onvoorwaardelijke steun HoekstraDankzij de grootschalige steun van de belastingbetaler is het bij KLM nooit zover gekomen. Zelfs toen het eigen vermogen op het laagste punt stond, bleek uit navraag bij kredietbeoordelingsmaatschappijen dat er geen speciale voorwaarden hoefden te worden gesteld bij leveringen aan KLM. Kennelijk was de absolute garantie van toenmalig minister van Financiën Wopke Hoekstra – we gaan KLM redden whatever it takes – voldoende om de alarmbellen blijvend uit te schakelen.
Het is wel opmerkelijk dat het kabinet de omzetting naar een eeuwigdurend krediet slechts heeft gedeeld in vertrouwelijke correspondentie met een kleine groep Kamerleden. Immers groeien de risico’s voor de staatskas exponentieel door zo’n conversie. Waar leveranciers van gewone kredieten nog redelijk vooraan in de rij staan bij financiële problemen, komen verstrekkers van eeuwigdurende kredieten er doorgaans bekaaid af.
KLM had destijds niet genoeg aan de één miljard euro en vroeg nog eens 300 miljoen euro extra aan eeuwigdurend krediet. Het kabinet was van plan dit bedrag, maar wilde per se niet verdergaan vanwege Europese concurrentieregels. Verwacht en gehoopt werd dat de 1,3 miljard euro voldoende zou zijn zodat KLM niet opnieuw hoefde aan te kloppen voor versterking van het eigen vermogen. Uiteindelijk heeft de vliegfirma het verzoek dus ingetrokken, aldus de bron dichtbij de KLM-directie.
Het kabinet wilde absoluut niet verdergaan dan 1,3 miljard euro, zo staat te lezen in de WOO-documenten.
Klimaat- en milieuproblemenBij de hoogte van het eeuwigdurende krediet hield het kabinet ook rekening met de problematiek rond Schiphol op het terrein van onder meer CO2, stikstof, geluidsoverlast en woningbouw. Minister Kaag stelt heel duidelijk in haar correspondentie dat ook om deze reden geen sprake kon zijn van al te ruime staatssteun (sic). Immers moet KLM een grote bijdrage leveren aan het oplossen van deze problemen en kan dit leiden tot een kleiner verdienvermogen waarmee terugbetaling onzeker wordt.
Inmiddels is duidelijk geworden uit rapportages van staatsagent dr Jeroen Kremers dat KLM de afspraken rond de staatssteun eenzijdig niet is nagekomen. Minister Kaag heeft nu twee advocatenkantoren – onder wie landsadvocaat PelsRijcken – ingeschakeld om de juridische mogelijkheden te onderzoeken om KLM aan te pakken.
Dit onderzoek vergt meer tijd dan verwacht, zo staat in een bijgevoegde beslisnota te lezen. Resultaten van de juridische verkenning zullen daarom pas na het zomerreces bekend worden gemaakt.
05 juli 2023, 14:58