Ondanks beloftes aan de omgeving kiezen Schiphol en minister weer voor extra herrie in de zomer. Schiphol beloofde om groot onderhoud aan landingsbanen vanwege de hinder die dat oplevert altijd in de wintermaanden te doen. Om vervolgens zowel in 2024 als dit jaar het werk hartje zomer te plannen. Het kabinet, dat vorig jaar liet weten geen onderhoudsoverlast meer te tolereren, wil daar toestemming voor geven. ‘Vermijd groot baanonderhoud in de mei- en zomervakantie.’ Die belofte doet Schiphol in november 2023 in haar baanonderhoudsprogramma. Het is een gebaar aan de omgeving. Groot onderhoud aan landingsbanen levert immers extra geluidshinder op rond andere banen, die lente en zomer intensief gebruikt worden. Toch is dat wat komende zomer dreigt te gebeuren. Zondag loopt de inspraak af waarbij iedereen kan reageren op plannen van het kabinet om Schiphol 141 dagen, ondanks eerdere beloften, opnieuw vrij baan te geven voor extra vliegherrie door onderhoud aan de Buitenveldertbaan. Luchtvaartminister Barry Madlener wil daarvoor ontheffing verlenen voor de vlieg- en geluidsregels. Een definitief besluit volgt na de raadpleging. Daartegen is geen beroep mogelijk. De novemberbelofte stamt nog uit het verzoenend interimbewind van topman Ruud Sondag, die op wel meer vlakken de geschonden relatie met de omgeving aanhaalt. ‘We realiseren ons dat omwonenden geluidsoverlast anders ervaren dan wij berekenen,’ staat in het baanonderhoudsprogramma. ‘Daarom geven we voorrang aan de omgeving door groot onderhoud bij voorkeur uit te voeren tijdens een volledige sluiting in de winter of in ieder geval buiten de zomermaanden (juni, juli en augustus).’ Tegenslagen worden daarbij op de koop toegenomen. ‘We houden er rekening mee dat werkzaamheden dan langer kunnen duren vanwege slecht weer.’ De belofte houdt nog geen 3 maanden stand. Op 27 februari 2024 kiest een werkgroep van Schiphol, Luchtverkeersleiding en luchtvaartmaatschappijen ervoor het werk aan de Buitenveldertbaan toch in de zomer van 2025 te plannen. De luchthaven draagt allerlei obstakels voor winterwerk aan: vliegtuigen kunnen dan niet ontijsd worden, het speciale Schipholasfalt hardt in de koude, vochtige lucht slecht en het kost meer geld. Bovendien heeft zomerwerk het voordeel van beter weer: dan zijn er minder westerstormen. Daardoor is het risico op extra vlieghinder minder dan in de winter. Gemeenten rondom Schiphol, provincies, bewonersgroepen, het ministerie van Infrastructuur of luchtvaartinspectie ILT worden niet bij dat besluit betrokken. Het duurt nog ruim zeven maanden, tot 4 oktober, voordat Schiphol zijn onderhoudsplannen voor 2025 openbaart. Ook de gemeente Amsterdam, nota bene voor 20 procent eigenaar van de luchthaven, wordt pas 4 oktober verwittigd. Verzet tegen het besluit is volgens de hoofdstad daarmee zinloos; het werk is immers al aanbesteed. Een oproep van de mede-eigenaar aan Schipholtopman Pieter van Oord om alsnog af te zien van de zomerplannen, is aan dovemansoren gericht. ‘Gezien de impact had het gemeentebestuur veel eerder in het proces betrokken willen worden,’ schrijft luchthavenwethouder Hester van Buren afgelopen week in haar bezwaarschrift aan luchtvaartminister Madlener. ‘Het college heeft het belang van vroegtijdige participatie eerder bij Schiphol aangegeven, blijkbaar zonder het gewenste effect.’ Onder Sondags opvolger lijkt een duidelijk minder verzoenende wind te waaien. Half juli 2024 stelt de luchthaven nogmaals dat ‘voor Schiphol uitloop (bij winteronderhoud, red.) geen aanleiding is om bij toekomstig baanonderhoud af te wijken van de voorkeursperiode’ vroeg in het jaar. Dat is al een gotspe omdat op dat moment de Zwanenburgbaan er onverwachts lang uitligt: 14 zomerweken in plaats van de beloofde twee. Daardoor neemt het aantal klachten over vlieghinder uit Amstelveen, Buitenveldert, Amsterdam en het Gooi met twee derde toe. Uit een reconstructie van Het Parool blijkt dat ook toen Schiphol al veel langer wist dat het onderhoud zou uitlopen. Door pas op het allerlaatste moment om dispensatie te vragen, kan toenmalig luchtvaartminister Mark Harbers niet anders dan toestemming geven; het alternatief is dat duizenden vakantievluchten geschrapt moeten worden. Terwijl Harbers eerder dat jaar beleid doorvoert dat Schiphol verplicht extra hinder bij onderhoud te voorkomen door desnoods vluchten te schrappen. Dat beleid staat nog steeds. Maar Harbers opvolger, zelfbenoemd luchtvaartenthousiast Barry Madlener (PVV), lijkt niet van plan het te volgen. Zijn ministerie wil Schiphol opnieuw ontheffing voor zomerherrie verlenen. Volgens Schiphol is het onmogelijk om nu nog vluchten te schrappen om overlast tegen te gaan. De zomercapaciteit van Schiphol ligt volgens de luchthaven vast en daar kan volgens Europese regels niet meer van worden afgeweken. Maar dat vastleggen gebeurde op 27 september 2024, precies een week voordat de luchthaven zijn zomeronderhoud openbaarde. De luchthaven lijkt zo zijn eigen dispensatie te hebben georganiseerd. Daardoor zal tussen mei en oktober het vliegverkeer dat normaliter van de Buitenveldertbaan gebruikmaakt, over andere Schipholbanen verdeeld wordt. In de lente en zomermaandnen, als omwonenden buiten recreëren, in de tuin of op balkon zitten en de ramen open hebben, levert dat circa 10.000 vluchten extra op, naast het reguliere vliegverkeer. Onder meer in hartje Amsterdam: Schiphol verwacht in de 141 onderhoudsdagen tot 6000 vliegtuigen extra op de ‘kleine baan’ van Schiphol-Oost. Dat is meer dan de circa 5500 toestellen die normaliter in een heel jaar op de Oostbaan landen. De vliegroute voert over Waterland en dwars over de hoofdstad – van Noord via Centrum, Zuid en Oud-West. Ook in de nacht, terwijl de Oostbaan normaliter dan dicht is. Bij ‘gemiddeld weer’ verwacht Schiphol in de onderhoudsperiode 3 tot 4 nachten met ongeveer 55 vluchten per nacht. Maar dat kan veel vaker worden bij harde westenwind. Bij een van de handhavingspunten onder de aanvliegroutes over de stad is sprake van een ruime verdubbeling van het aantal decibels. Volgens een deskundige van GGD Amsterdam die bewonerskoepel Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS) adviseert, is dat ‘behoorlijk ingrijpend voor omwonenden’. Daarnaast wordt meer starthinder verwacht over Amsterdam-West, -Zuid en Amstelveen. Ook mensen in de regio ten zuiden van Schiphol, onder meer in Aalsmeer en Uithoorn, krijgen te maken met extra herrie doordat ook de Aalsmeerbaan deels buiten gebruik gaat. Volgens berekeningen van Schiphol zal het aantal ernstig gehinderden tijdens het zomeronderhoud maximaal 12 procent toenemen, tot bijna 104.000. In de nacht groeit het aantal ernstig slaapverstoorden naar verwachting maximaal 1,1 procent tot zo’n 19.700. Met Amsterdam vragen 55 andere Schipholgemeenten en vier -provincies, verenigd in overlegorgaan BRS, Madlener af te zien van toestemming om de geluidsregels te overtreden. Anders ‘fungeert de omgeving als ventiel voor een overbelast luchtvaartsysteem’, schrijft BRS-voorzitter en provinciebestuurder Esther Rommel in hun bezwaarschrift. Ook bewonerskoepel MRS adviseert Madlener geen vrijstelling te verlenen voor vlieg- en geluidsregels bij onderhoud. ‘MRS vindt dat de gevolgen van baanonderhoud niet op omwonenden mogen worden afgeschoven’ aldus MRS-voorzitter Khadija Arib. In het vervolg moet de luchthaven maar onderhoud plannen vóór het vluchten vastlegt en mogen vlieg- en geluidsregels niet meer worden opgeschort. ‘Net als andere bedrijven moet Schiphol opereren binnen de wettelijke normen.’ De luchtvaartsector houdt zich kalm. Die was immers nauw betrokken bij het besluit voor zomeronderhoud. Ze hebben bovendien van Schiphol te horen gekregen dat er geen reductie van het vliegverkeer dreigt, mits het kabinet ontheffing verleent. De luchthaven moet inmiddels op die belofte terugkomen. Pal in de onderhoudsperiode vindt in Nederland de Navo-top plaats, met grote gevolgen voor het vliegverkeer. Om alle toestellen van wereldleiders te stallen, gaat dan nóg een Schipholbaan buiten dienst. Maatschappijen moeten in de Navo-week eind juni een kwart van de vluchten inleveren. Waar vluchten terugbrengen om overlast te temperen niet kan, is dat blijkbaar wel mogelijk als het om het parkeren van Navo-bobo’s gaat. In de luchtvaartsector vraagt men zich af waarom Schiphol beide zaken laat samenvallen en het Buitenveldertbaanonderhoud niet uitstelt naar 2026: dan is er voor geen enkele baan groot onderhoud gepland. Maar volgens Schiphol is ook dat onmogelijk. ‘Als onderhoud aan de Buitenveldertbaan wordt verschoven naar een ander jaar, moet ook de planning van andere werkzaamheden aangepast worden. Dit leidt tot een hoger risico op ongeplande operationele impact. Ook oproepen om onderhoud alleen ’s nachts uit te voeren legt Schiphol naast zich neer. Door banen permanent te sluiten, is de Nederlandse luchthaven een uitzondering in de luchtvaartwereld. En vliegvelden die wel dag en nacht doorwerken, doen dat in de regel sneller dan Schiphol. Dubai trekt voor groot onderhoud 45 dagen uit en Brussel had vorig jaar 4 weken nodig voor iets minder ingrijpende werkzaamheden. Elders, zoals recent in Genève en Lissabon, vindt groot onderhoud alleen ’s nachts plaats. Dat gebeurt ook op London Heathrow, de grootste luchthaven van Europa. Vorig jaar verving een Britse dochter van het Nederlandse VolkerWessels met alleen nachtwerk een van de twee landingsbanen (Schiphol heeft er zes). Elke nacht werd 850 ton asfalt vervangen, plus verlichting, kabels en andere infrastructuur. Elke ochtend was de baan weer klaar voor vliegverkeer overdag. Komend april pakt Heathrow haar andere baan opnieuw zo aan. Maar wat Heathrow lukt, is op Schiphol onmogelijk. Parool.