Volkskrant Opinie, Peter van Thienen en Wupke van der Torren23 oktober 2024. Het belang van het volk? Dit kabinet komt liever op voor de luchtvaartlobby. Wie het beleid van het nieuwe ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bestudeert, zou bijna geloven dat burgers tijdens de verkiezingen massaal ‘KLM’ en ‘Schiphol’ hebben gestemd, zoveel voorrang krijgt hun lobby op het algemeen belang. We stemmen elke vier jaar voor een volksvertegenwoordiging in de Tweede Kamer. We kleuren het vakje rood van degene die onze collectieve belangen hopelijk het beste behartigt. Ónze belangen, niet de belangen van private onderneming. Maar veel te vaak komt hier echter weinig van terecht. De overheid geeft regelmatig toe aan de druk van grote bedrijven, die vooral opkomen voor de belangen van hun aandeelhouders. Het algemeen belang? Dat verdwijnt dan stilletjes van het toneel. In Nederland zouden de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht moeten toezien op elkaars functioneren. De laatste jaren wenden burgers zich vaak tot de rechterlijke macht, een laatste strohalm om dat waar ze recht op hebben ook daadwerkelijk te krijgen. Hoe kunnen we hier als samenleving op een goede manier mee omgaan? Daarover publiceerde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur afgelopen juni het rapport Met recht balanceren. Raoul Beunen, hoogleraar Environmental Governance, stelt in zijn reflectie hierop: ‘Het openbaar bestuur (is) te veel een lobbycratie geworden, waarbij een deel van de bestuurders en politici de belangen van private ondernemingen voorrang geeft ten opzichte van publieke waarden als een gezonde leefomgeving.’ Met dank aan de lobbycratie wordt onze gezondheid nog steeds bedreigd door stoffen als pfas, worden insecten nog steeds bedreigd door pesticiden en de biodiversiteit door te veel stikstof. De luchtvaartlobby leek onder de vorige minister even een rol op de reservebank te krijgen, hoewel de luchtvaart natuurlijk met succes een beroep deed op de ‘balanced approach’ en daarom vooralsnog niet hoefde te krimpen. Een vreemde naam overigens voor een niet-gebalanceerde richtlijn, die vooral de belangen van de luchtvaart beschermt. Inmiddels is de luchtvaartlobby weer in volle sterkte aangeschoven in Den Haag. Alsof we bij de verkiezingen ook een vakje ‘KLM’ en ‘Schiphol’ konden inkleuren. Deze partijen fluisteren de minister nieuwe cijfers in en ineens blijken er toch 475 duizend vluchten mogelijk. Of vooruit, omdat de minister in een goede bui was, laten we er 485 duizend van maken. Ambtenaren en adviseurs uitten sterke voorbehouden en twijfels. Onafhankelijke bevestiging van de aangeleverde cijfers waar de minister zijn beleid op baseert? Die mag, samen met de belangen van burgers, wachten in de coulissen. De plek op het toneel is immers al bezet. De PVV, de partij van onze minister van Infrastructuur en Waterstaat, zegt op te komen voor de belangen van ‘het volk’. Schiphol en KLM suggereren graag dat zij dat ook doen. Het volk wil immers vliegen, en de Nederlandse economie kan niet zonder het huidige aantal vliegbewegingen, dus wij zíjn het volk. Een sterk staaltje lobbycratie, woorden die vanzelf waar lijken als je ze maar vaak genoeg herhaalt. De echte cijfers verdwijnen makkelijk naar de achtergrond: 40 procent van de vluchten van en naar Nederland zijn gevuld met overstappers die geen belasting betalen, en de Nederlandse economie kan een krimp naar 400 duizend vliegbewegingen prima aan. Het Nederlandse volk heeft andere zwaarwegende belangen: een goede nachtrust en minder uitstoot van CO2 en ziekmakend ultrafijnstof. Omdat de wetgevende en uitvoerende macht hier niet voor konden of wilden zorgen, wendden burgers zich ook in deze kwestie tot de rechter. En die sprak zich duidelijk uit: de staat maakte de belangen van de burger stelselmatig ondergeschikt aan die van de luchtvaart, en handelt hiermee in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De minister wil meer vliegbewegingen, Lelystad Airport openen en een vierde aanvliegroute aanleggen boven Gelderland en Utrecht, maar stelt tegelijk invulling te geven aan deze rechterlijke uitspraak. Eindelijk zou er nu dus wél rekening worden gehouden met de belangen van die miljoenen Nederlanders die dagelijks hinder ondervinden van Schiphol? Minder overlast door meer te vliegen? De enige overtuigende conclusie die hieruit te trekken valt, is dat we getuige zijn van een sterk staaltje lobbycratie. Maar de rechterlijke macht sprak zich al uit. Wij roepen de minister op om dat vonnis serieus te nemen. Het is tijd om de belangen van het volk ook daadwerkelijk te vertegenwoordigen, ook als dat een beetje pijn veroorzaakt bij de luchtvaartlobby.