De laatste tijd meer tegengeluid in de media. Er lijkt een kanteling op gang te komen en dat is hoopvol. Gisteren in de Trouw eerst een artikel onder de kop: "Onderzoek: krimp Schiphol juist goed voor de economie." Later volgt een ander artikel: Genoeg kansen voor een kleiner Schiphol: ‘Krimp geeft een eenmalige schok’. In een groeiend aantal onderzoeken komen luchtvaarteconomen tot dezelfde conclusie: Schiphol leeft op te grote voet en laat daardoor een te grote voetafdruk achter. Terwijl de luchthaven best een maatje kleiner kan, zonder aan economische betekenis te verliezen. Sterker nog: krimp van de overstapfunctie van Schiphol kan het nieuwe bedrijfsmodel voor de nationale luchthaven worden, stelt luchtvaartonderzoeker Walter Manshanden. Om de toekomst van Schiphol voor ons te kunnen zien, moeten we wel op ons netvlies hebben hoe het komt dat de luchthaven nu zo groot is geworden, benadrukt hij. “Dat is vooral doordat luchtvaartmaatschappijen relatief weinig betalen om op Schiphol te mogen landen. De landingsrechten zijn de laatste jaren kunstmatig laag gehouden waardoor de luchthaven aantrekkelijk is voor luchtvaartmaatschappijen. Gevolg: meer vluchten.” Amsterdam Airport is nog niet zo druk als het was voor corona de economie en het reizigersverkeer trof, maar Schiphol behoort nog altijd tot de grootste luchthavens van Europa. Het vliegveld groeit weer en verwerkte volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2023 bijna 442.000 vluchten in het handelsverkeer (reizigers én vracht). Met 61,9 miljoen passagiers trok de Schiphol 18 procent meer passagiers dan in 2022. Een fors deel van die reizigers (36 procent) gebruikt de nationale luchthaven van Nederland om over te stappen op een vliegtuig dat hen naar bestemmingen verderop in de wereld brengt. Vorig jaar verwerkte Schiphol ruim 11 miljoen overstappers. Die worden overigens volgens de internationale telling wel tweemaal meegeteld: als reiziger bij aankomst en als reiziger bij vertrek. Dat relatief grote aantal transferpassagiers is de voornaamste reden dat Schiphol nu zo groot is en in toenemende mate door onderzoekers als té groot wordt beoordeeld. Ook door Manshanden, die vindt dat als Schiphol dan toch moet krimpen, dat beter nu kan: “Er is al een grote schok geweest in de luchtvaart door corona. Dan kun je een tweede stoot, namelijk krimp, het beste zo snel mogelijk doorvoeren. Schiphol en KLM moeten dan rekening houden met een schok, maar die zal eenmalig zijn.”Meer focus op kwaliteit. Die schok zou trouwens niet eens per se bij partijen als de KLM het meest voelbaar zijn. De luchthaven verdient relatief gezien waarschijnlijk het meeste geld met betaald parkeren, de winkels, en de eet- en drinkgelegenheden die op de luchthaven zijn gevestigd. “Al moet ook dat niet worden overschat. Transferreizigers hebben nauwelijks tijd om veel uit te geven”, weet Manshanden. Als de luchtvaartonderzoeker het ‘Schiphol van de toekomst’ voor zich ziet, dan ziet hij een luchthaven die zich veel meer richt op kwaliteit. Duurdere vluchten naar minder bestemmingen. “Om te beginnen moet de prijs van de landingsrechten omhoog. Door die maatregel zullen grote maatschappijen met veel transfers mogelijk deels uitwijken naar andere grote luchthavens in Noordwest-Europa, zoals Frankfurt, Parijs en Londen.” Helemaal niet erg voor Schiphol, meent Manshanden: “Aan de overstap-passagiers verdienen de grote maatschappijen niet.”‘Bij krimp gaan echt niet al die 170 bestemmingen weg’. Tot slot wil Manshanden nog een andere vaak voorkomende aanname uit de lucht halen, namelijk dat krimp iets heel anders is dan ontmanteling. Hij haalt een uitspraak van KLM-baas Marjan Rintel aan, die zij afgelopen zaterdag in deze krant deed. “Als die hubfunctie zou wegvallen, zouden we nog maar zes directe bestemmingen overhouden in plaats van de huidige 170”, zei Rintel. Zo’n vaart gaat het niet lopen, stelt Manshanden: “Als Schiphol krimpt gaan echt niet al die 170 bestemmingen weg. Je krijgt bij krimp gewoon een meer natuurlijk aantal overstappers. Transferpassagiers op basis van de marktvraag in plaats van op basis van afspraken uit 2002 tussen de Nederlandse staat en Air France-KLM. Dan kom je uit op ongeveer 300.000 vliegbewegingen per jaar en met duurdere landingsrechten in het achterhoofd kan dat prima.”