Vandaag in Trouw………… Onderzoek: Krimp Schiphol juist goed voor de economie Het belang van luchthaven Schiphol als economische motor wordt voortdurend overschat, constateren onderzoekers. ‘Het beeld begint te kantelen.’ Als de internationale luchthaven Schiphol één op de drie vluchten zou schrappen, dan merkt de Nederlandse economie daar weinig van. Sterker: wanneer de economische opbrengsten en de maatschappelijke kosten eerlijk tegen elkaar worden weggestreept, levert krimp van Amsterdam Airport mogelijk zelfs economische groei op. Dat zijn de belangrijkste conclusies van luchtvaartexperts Eric Pels van de VU Amsterdam en Paul Peeters van Breda University of Applied Sciences in nieuw onderzoek. De studie werd uitgevoerd in opdracht van Natuur & Milieu. “Schiphol is deels zo groot omdat het een van de goedkoopste van Europa is”, zegt Peeters. “Wanneer je krimpt, ontstaat er schaarste aan plekken voor vliegtuigen en dat betekent dat je hogere prijzen kunt vragen en economisch kunt groeien terwijl het aantal vluchten afneemt.” Overstappen Dat Schiphol in economisch opzicht niet zo veel oplevert als vaak wordt aangenomen heeft te maken met het grote aantal passagiers dat de luchthaven uitsluitend gebruikt om over te stappen op een vliegtuig richting een andere bestemming. Deze zogenoemde hub- of transferfunctie levert de Nederlandse economie nauwelijks iets op, stelt Peeters. “Overstappende passagiers bestellen een paar koppen koffie en misschien nog iets te eten en dan vertrekken ze weer. Als die mensen in Nederland zouden blijven was het een ander verhaal geweest, dan praat je al snel over honderden euro’s per persoon die dan rechtstreeks de Nederlandse economie in zouden vloeien.” Daar komt volgens de onderzoekers nog bij dat de maatschappelijke kosten die een drukke luchthaven met zich meebrengt, zoals klimaatschade of de prijs van gezondheidszorg door de gevolgen van geluidshinder, vaak niet worden meegeteld in de slotsom. Peeters en Pels concluderen dat 30 procent van alle vluchten per saldo de maatschappij meer kosten dan opleveren, als alleen al de kosten van klimaatschade worden meegerekend. Het is niet voor het eerst dat experts tot de conclusie komen dat de economische betekenis van Schiphol in een ander daglicht komt te staan als je alle kosten en baten breder tegen elkaar wegstreept. In een recente studie van onder meer CE Delft concludeerden de onderzoekers dat milieu- en geluidmaatregelen, waaronder een hogere vliegbelasting, en ook krimp van Schiphol ‘veel beter voor de brede welvaart’ zouden zijn dan het huidige beleid gericht op de bescherming van het overstapmodel van Schiphol. Luchtvaartmaatschappij KLM – zelf een van de opdrachtgevers van dat onderzoek – wilde het rapport aanvankelijk onder de pet houden omdat de uitkomst negatief uitpakt voor het verdienmodel van KLM, dat drijft op transferreizigers. Negatief effect “Het beeld begint te kantelen”, zegt Peeters. “Groei van Schiphol had twintig jaar geleden nog een positief effect op de Nederlandse economie. Inmiddels is die luchthaven zo groot dat verdere groei een negatief effect heeft.” Volgens luchtvaartspecialist Koenraad Backers van Natuur & Milieu wordt het de hoogste tijd dat vooral de overheid met een eigentijdse blik naar de betekenis van de nationale luchthaven kijkt. “De overheid heeft een vertekend beeld van het belang van het huidige luchtvaartnetwerk voor de welvaart van Nederland. Daardoor wordt beleid opgesteld dat niet gericht is op een luchtvaart met een zo groot mogelijke waarde voor de Nederlandse economie, maar op het in stand houden van een zo groot mogelijk vliegvolume en het groeimodel van de luchtvaart.” Het ministerie van infrastructuur & waterstaat meet jaarlijks hoe waardevol het luchtvaartnetwerk is voor Nederland. Maar, zegt onderzoeker Peeters, de overheid neemt daarbij bijvoorbeeld niet mee wat het effect op de economie zou zijn als mensen het vliegtuig links laten liggen om in plaats daarvan de trein te nemen. “Kijk niet alleen naar vliegen, maar neem alle mogelijke verbindingen via weg, water en spoor mee.”