Limburgs onderzoek duidt op veel hogere uitstoot gevaarlijke stoffen door luchtvaart

(leestijd circa 4 minuten) De vliegindustrie wordt vaak geassocieerd met overmatige CO2-uitstoot, maar de werkelijke impact op de volksgezondheid is veel complexer en verontrustender. Dit blijkt uit een recent rapport van het Milieu Front Eijsden (MfE). Het rapport werpt een kritisch licht op de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) die deels kankerverwekkend zijn. En is kritisch op het negeren van deze emissies door zowel de vliegindustrie als de regelgevende instanties. Hoewel de uitstoot van CO2 en stikstofoxiden (NOx) internationaal de meeste aandacht krijgt, is er veel minder aandacht voor de vaak giftige stoffen in ultrafijnstof (UFP) en in de vluchtige organische stoffen (VOS) uit straalmotoren. Uit het onderzoek van MfE blijkt dat in de regio Zuid-Limburg sprake is van een grote uitstoot van ZZS, waaronder NOx, zwaveloxiden (SOx), koolmonoxide (CO), fijnstof (PM) en VOS, met daarin op zijn minst acht kankerverwekkende stoffen. Hoewel deze stoffen slechts 0,0007 procent uitmaken van de totale vliegtuiguitstoot, is hun impact des te groter. Volgens het rapport wordt slechts “de top van de ijsberg” meegenomen in de officiële berekeningen. IJsberg aan giftige stoffenDe werkelijke omvang van de problemen wordt pas duidelijk als gekeken wordt naar het effect van alle 189 vluchtige organische stoffen, waarvan er 45 voorkomen in veertien nationale en internationale lijsten van erkend toxische stoffen. Dat is volgens MfE het onzichtbare deel van de ijsberg. Deze VOS, waaronder het kankerverwekkende benzeen, komen vrij bij de verdamping van organische stoffen en bij onvolledige verbranding. Onderzoekers concluderen dat er een duidelijk causaal verband bestaat tussen symptomen, diagnoses en de omgevingslucht. Het ‘aerotoxisch syndroom’ blijkt niet alleen voor vliegend personeel en afhandelingspersoneel van toepassing, maar ook voor omwonenden. MfE wijst erop dat de officiële instanties, zoals TNO, RIVM en NLR, beweren dat de vliegtuiguitstoot amper het luchthaventerrein verlaat of zodanig wordt verdund dat het voor de gezondheid geen rol van betekenis heeft. Maar internationaal onderzoek, onder meer rond London Heathrow, toont aan dat UFP tot op 40 kilometer van de luchthaven wordt gevonden. 50 gram kankerverwekkende stof per bewonerDe studie wijst uit dat in Zuid-Limburg jaarlijks zo’n twee miljoen ton vliegtuiguitstoot neerdaalt. Daarvan is 1380 ton zeer zorgwekkende stoffen met 27 ton erkend kanker-verwekkende stoffen. Elke inwoner van het gebied rond vliegveld Beek krijgt zo 220 gram VOS en 50 gram aan kankerverwekkende zzs op het bordje. De uitstoot wordt veroorzaakt door drie emissiebronnen: Maastricht Aachen Airport (7 procent), Liège Airport (69 procent) en 4 procent door het vliegverkeer dat passeert boven de rekengrens van 3000 voet, zo’n 900 meter. Daar komen nog bij de uitstoot van internationale vluchten van en naar andere Nederlandse luchthavens (14 procent) en het overvliegende verkeer (6 procent). Dit betekent dat 93 procent, ofwel 1283 ton, van de ZZS als grensoverschrijdende emissies in Zuid-Limburg terechtkomen. Per jaar betekent het een depositie van 2000 kilogram per vierkante kilometer of omgerekend 2,1 kilogram per inwoner door het buitenlandse luchtverkeer. Kanker en luchtwegaandoeningenDat zijn onder meer 1,3-butadieen dat leukemie en lymfeklierkanker kan veroorzaken, crotonaldehyde wat leidt tot chronische luchtwegaandoeningen, ispropylbenzeen dat hoofdpijn, duizeligheid en slaperigheid veroorzaakt, formaldehyde dat leidt tot kanker in de neus-keelholte en de luchtpijp, en benzeen dat leukemie veroorzaakt. Desondanks lijkt de methodiek voor de emissieberekeningen die wordt gebruikt door onder meer TNO, RIVM en NLR vooral gericht op het uit de wind houden van de vliegindustrie. Deze zit vol met onduidelijke aannames en onzekerheden. Zo wordt er uitgegaan van standaard factoren die behoorlijk kunnen afwijken van het werkelijke gebruik van een vliegtuig. Bovendien worden emissies van de vluchtfasen (klim en daling) alléén berekend in het verlengde van de start- en landingsbanen tot een hoogte van maximaal 3000 voet. Emissies daarboven, die volgens de luchtvaartbranche zelf tot 90 procent van alle uitstoot uitmaken, worden achterwege gelaten in de statistieken. Data afkomstig van motorfabrikantEen belangrijk kritiekpunt is dat de emissiegegevens zijn gebaseerd op certificatie van de motor door de leverancier. In die certificatie wordt slechts rekening gehouden met een aantal standaard factoren en niet met het werkelijke gebruik van de motor. Zo wordt er geen notie genomen van de hogere emissies als gevolg van zwaardere belasting door bijvoorbeeld het gewicht van de passagiers of de vracht. Evenmin wordt er rekening gehouden met de UFP-uitstoot door smeerolie en polyaromatische koolwaterstoffen. De methode die voor de officiële cijfers wordt gebruikt gaat er bovendien (onterecht) vanuit dat VOS niet chemisch reageren en gaat uit van een vrijwel vlakke omgeving. Dat is in Zuid-Limburg natuurlijk niet het geval. De Limburgse studie benadrukt het belang van continue UFP- en PM-metingen op vliegvelden en in de omgeving. Ook pleiten de onderzoekers voor chemische analyses om de exacte samenstelling van de stoffen te kunnen bepalen. De huidige methoden schieten schromelijk tekort om een volledig beeld van de impact op de volksgezondheid te krijgen. Belang burger weer ondergeschiktHet rapport toont duidelijk aan dat er meer transparantie en een kritischer benadering nodig zijn bij het bepalen van de impact van de vliegtuiguitstoot. De gezondheidsrisico’s van alle emissies moeten in kaart worden gebracht, de emissieberekeningen dienen te worden verbeterd en er moet meer aandacht komen voor de verspreiding en afzetting van de stoffen, met name in de bewoonde gebieden rond vliegvelden. De huidige methodiek schiet tekort en het is zorgelijk dat de gezondheid van burgers ondergeschikt lijkt te zijn aan de economische belangen van de vliegindustrie en het openhouden van het in feite failliete MAA. Het is hoog tijd dat de overheid verantwoordelijkheid neemt en de nodige maatregelen treft om de uitstoot van deze gevaarlijke stoffen te minimaliseren, zoals ook eisen worden gesteld aan alle andere industrieën in ons land.