Meld vliegoverlast nu >De gemeente Amsterdam ziet Schiphol graag krimpen, maar lijkt net als vele omwonenden te vechten tegen de bierkaai. SchipholWatch reikt verantwoordelijk wethouder Hester van Buren (PvdA) ideeën aan om effectief invulling te geven aan de gewenste rol van activistisch aandeelhouder.
In de Amsterdamse gemeenteraad is een overgrote meerderheid voor krimp van het vliegveld. De overlast en vervuiling loopt de spuigaten uit en de stad kampt met overtoerisme. Maar het nieuwe kabinet overstemt deze geluiden en ook Schiphol zelf is weer het aloude pad ingeslagen richting groei zonder oog voor klimaat, milieu en omgeving.
Wethouder Van Buren liet een position paper opstellen waarin zij de visie op de ontwikkeling van Schiphol samenvat. Het vliegveld moet 100.000 vluchten inleveren en er komt een verbod op nachtvluchten tussen 23:00 en 7:00 uur. Het document oogst grote bewondering in de raad, maar het aangekondigde beleid van de nieuwe PVV-minister Barry Madlener staat haaks op de Amsterdamse plannen.
Het lijkt erop dat Amsterdam machteloos staat, terwijl de stad grootaandeelhouder is van Schiphol met een belang van ruim 20 procent. De overige aandelen zijn vooral in handen van de Staat. Is de stad hierdoor outnumbered en machteloos?
Eisen aan staatsdeelnemingDat hoeft allerminst het geval te zijn. De gemeente kan zich bijvoorbeeld beroepen op het feit dat Schiphol een staatsdeelneming is. Voor die bedrijven geldt het deelnemingenbeleid dat in 2022 voor het laatst is vastgesteld. Daarin staat onder meer dat “de Staat verwacht dat deelnemingen Nederlands beleid en wet- en regelgeving ruimhartig naleven” en dat dit in het bijzonder geldt “voor beleid en wet- en regelgeving op de thema’s klimaat en milieu, veilige werkomgeving en mensenrechten”.
En precies op deze terreinen gaat Schiphol fors in de fout. Zo ligt er een uitspraak van de rechter dat de huidige operatie in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Die uitspraak is weliswaar gericht op het handelen van de Staat, maar het is toch echt Schiphol dat concreet het recht op een veilige leefomgeving schendt.
Schiphol handelt bovendien in strijd met de geldende regelgeving, zoals vastgesteld in het Luchthavenverkeersbesluit van 2008. Dat de overheid dit via het Ministerie van Infrastructuur gedoogt, neemt niet weg dat de overtredingen plaatsvinden. Het decennialange gedogen resulteert in 80 tot 100 duizend illegale vluchten per jaar.
Ernstig signaalDat Schiphol verkeerd zit, zei zelfs de vorige baas van het vliegveld. In het tv-programma Nieuwsuur zei hij onder meer dat de situatie van Schiphol “juridisch niet zo stabiel is” en dat dit al jaren bekend is. Hij vergeleek de situatie met ‘Groningen’ waar de belangen van de mensen in de omgeving ook jarenlang zijn veronachtzaamd. “Dat is een ernstig signaal. Als dit verder escaleert, loopt Schiphol het risico op nog meer krimp. Dan komen er partijen die mikken op minder dan 400.000 vluchten per jaar, daar wil ik voor waarschuwen.”
Met de Polderbaan heeft Schiphol zelfs een complete landingsbaan aangelegd in strijd met de Habitatrichtlijn: de effecten op de natuur zijn nooit voldoende onderzocht. Het vliegveld beschikt evenmin over een valide klimaatplan, er worden al tijdenlang zeer zorgwekkende stoffen uit in hoeveelheden die tot duizenden keren de industrienormen overtreffen en het vliegveld heeft een natuurvergunning die naar alle waarschijnlijkheid gaat sneuvelen bij de rechter. Tot slot zijn de arbeidsomstandigheden op het vliegveld schrikbarend, zo oordeelde de Arbeidsinspectie herhaaldelijk.
Op al deze punten kan de gemeente Amsterdam haar mede-aandeelhouder de Staat aanspreken op het niet voldoen aan het deelnemingenbeleid. Het is immers evident dat Schiphol niet voldoet aan de wet- en regelgeving en dat vooral regels op het gebied van klimaat, milieu en werkomgeving met voeten worden getreden.
De misstanden zijn ook bij de Staat allang bekend, zo blijkt uit verslagen van het bewindsliedenoverleg. Het ministerie van Financiën is aanwezig bij dat overleg en weet als grootste aandeelhouder dus heel goed dat Schiphol niet aan het beleid beantwoordt.
Fatsoenlijk ondernemerschapAls aandeelhouder van Schiphol dient de gemeente Amsterdam niet alleen zelf te voldoen aan deze regels, zij mag ook van haar mede-aandeelhouders verwachten (en eisen) dat zij zich houden aan de wetgeving. Wethouder Van Buren kan via deze route het gevecht aangaan met de wegkijkende grootste aandeelhouder.
De wethouder dient ook de financiële belangen van de gemeente te beschermen en derhalve de investeringen in Schiphol. Het illegale handelen van Schiphol en de ramkoers met de omgeving brengt de continuïteit van de onderneming in gevaar.
Als mede-eigenaar kan de gemeente dit niet over haar kant laten gaan en dient zij de directie en Raad van Commissarissen aan te spreken in het kader van de risicobeheersing. Gebeurt dat niet, dan is er volgens de code corporate governance zelfs sprake van wanbestuur.
Wethouder Van Buren, gesteund door een brede meerderheid in de gemeenteraad, kan haar strijd om de krimp van Schiphol nieuw leven inblazen via deze twee lijnen van het deelnemingenbeleid van de overheid en de algemene regels voor fatsoenlijk ondernemen. Ze slaat dan haar medeaandeelhouder de Nederlandse Staat om de oren met de eigen regels.
Mocht dat nog steeds geen zoden aan de dijk zetten, dan kan Amsterdam strengere financiële targets opstellen voor het vliegveld om de schade door overlast, vervuiling en overtoerisme te compenseren. Van Schiphol wordt dan een hogere dividend-afdracht geëist, waardoor het de tarieven zal moeten verhogen. Dat leidt via hogere ticketprijzen mogelijk tot autonome krimp en draagt zo bij aan de doelstellingen die de wethouder formuleerde in haar position paper.
21 september 2024, 11:53