Groeiende afkeer van afwimpel-technieken bij klachten over vliegherrie

Organisaties als het Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS) werken met uitgekookte en doordachte strategieën om meldingen van overlast zoveel mogelijk af te wimpelen. Doel is vooral om het lawaai en de gevolgen ervan zo onzichtbaar mogelijk te houden. Dit blijkt uit een studie van universitair docent Aysegül Yildirim van de Goldsmiths University of London. Hij doceert sociologie en deed uitgebreid onderzoek naar de manier waarop de vliegindustrie omgaat met klachten over geluidsoverlast. De belangrijkste conclusies van het onderzoek zullen ‘cliënten’ van BAS bekend voorkomen en verklaren deels de weerstand die de website vliegherrie.nl ondervindt uit de vliegindustrie. Yildirim onderscheidt twee belangrijke pijlers onder de strategie van de sector: ontkenning en het zaaien van verwarring. Ontkenning wordt toegepast om de overlast te minimaliseren of het aantal slachtoffers zo laag mogelijk te houden. Via verwarring worden melders overladen met technische details om de aandacht af te leiden van de inhoud van klachten. Slachtoffers milieuvervuilingYildirim noemt melders consequent slachtoffers van milieuvervuiling. Geluidsoverlast is volgens hem één van de minst zichtbare vormen van milieuverontreiniging, deels omdat de vliegindustrie zo bedreven is in het toedekken van de gevolgen, de omvang en de inhoud. En juist daarin speelt vliegherrie.nl een belangrijke rol. Deze site maakt zichtbaar wat omwonenden in de verre omtrek van vliegvelden dagelijks meemaken, wat de overlast doet met hen en welke gevolgen zij dagelijks ondervinden. BAS probeert in naam van Schiphol en de luchtverkeersleiding om de meldingen op deze site te bagatelliseren. Zo meldde BAS-manager Vanessa de Boer eind april aan Het Parool dat zij zich zo min mogelijk bezighoudt met vliegherrie.nl. “Wij verifiëren en valideren elke melding. Wij maken echte analyses en kunnen ook echt iets met onze data. Er wordt aantoonbaar naar ons geluisterd”, aldus De Boer. Twijfel zaaienZij probeert hiermee het belang van de authentieke meldingen te minimaliseren en twijfel te zaaien over de validiteit van de inmiddels ruim meer dan 400.000 openbare meldingen. Deze tactiek past precies binnen de onderzoeksresultaten van onderzoeker Yildirim. De Britse docent toont in zijn studie aan dat er alleen in Londen al 70.000 mensen te maken hebben met teveel vliegtuiglawaai. Dat leidt volgens vele onderzoeken tot stress, hart- en vaatziekten, obesitas en voortijdige dood. “Vlieglawaai is een speciaal type milieuvervuiling dat meer aandacht zou moeten krijgen van criminologen.” “Het is uit de wetenschap bekend dat machtige grote bedrijven goed in staat zijn om de negatieve gevolgen van hun activiteiten uit het nieuws en uit de publieke discussie te houden. Wangedrag door bedrijven komt daardoor nauwelijks in het nieuws.” Vliegindustrie succesvol in maskerenVanwege dit georkestreerde gebrek aan aandacht, bestaat er veel te weinig aandacht vanuit de politiek voor vliegherrie. Dat resulteert weer in een tekort aan regels en wetten en leidt tot veel meer slachtoffers dan nodig zou zijn. Mede daarom zijn de Europese normen voor vlieglawaai veel soepeler dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie verstandig vindt. “Slachtoffers van vlieglawaai worden niet gezien en dus niet beschermd door het strafrecht. Er bestaan geen goede manieren om aangifte te doen en de immense macht van de vliegindustrie voorkomt dat dit verandert.” In Nederland werkt SchipholWatch al geruime tijd aan juist zo’n strafrechtelijke aangifte tegen de veroorzakers van de vliegherrie. Samen met een gerenommeerde strafadvocaat proberen we Justitie zo ver te krijgen om de directies van onder meer Schiphol, KLM en Transavia voor de rechter te krijgen als verdachten. Melders aanwijzen als het probleemDe vliegindustrie maakt – onder meer via BAS – ondertussen gebruik van een aantal technieken om de feiten zoveel mogelijk onder de pet te houden. Zo wordt verantwoordelijk voor de herrie ontkend, worden de gevolgen niet erkend, wordt bestreden dat er slachtoffers zijn en worden de klagers weggezet als de oorzaak van de problemen. Bovendien wordt vaak onterecht beroep gedaan op grotere belangen, zoals de economie of de maatschappij als geheel. De antwoorden die melders krijgen van de vliegindustrie zijn stuk voor stuk voorgekookt en goed doordacht. Veel BAS-melders zullen de standaard antwoorden bekend voorkomen. Uit interviews van Yildirim met slachtoffers blijkt dat organisaties als BAS veelal ontkennen. Mensen die klagen over toegenomen herrie krijgen te horen dat er niets is veranderd terwijl ze kunnen aantonen dat er – bijvoorbeeld door de concentratie van vliegbewegingen – veel meer overlast is. Ook komt het vaak voor dat na een melding geen vliegtuig bij die melding kan worden gevonden en ontkend wordt dat de overlast heeft plaatsgevonden. Het letterlijk ontkennen is slechts één van de vele technieken om de mensen koest te houden. Wijzen naar anderen“Vliegvelden gaan nooit echt in op de inhoud van klachten. Ze proberen de aandacht af te leiden van het punt waarover het gaat of schuiven de verantwoordelijkheid af op een andere organisatie.” Zo verwijst Schiphol graag naar de verkeersleiding als het gaat om de vliegroutes en probeert het zo uit te komen onder de klachten. Weer een andere manier om mensen monddood te maken is om met uitgebreide technische beschouwingen te antwoorden op klachten. Een melder wordt dan overladen met technische informatie waar hij of zij totaal geen behoefte aan of verstand van heeft. Maar de sector hoopt de aandacht zo af te leiden van het feit dat er sprake is van ernstige overlast. Al te bekend bij melders bij BAS is ook het antwoord waarin allerlei gegevens van een vliegtuig worden opgestuurd als antwoord op een klacht. Het tijdstip, het type vliegtuig, de vlieghoogte en de richting van het toestel. Hierbij worden ruwe gegevens gepresenteerd als uitleg. Helaas een uitleg waar niemand iets mee opschiet. Maar omwonenden zijn niet gek, zo concludeert Yildirim in zijn rapport. “Al deze tactieken leiden ertoe dat mensen steeds meer weerzin krijgen tegen de vliegindustrie. Het al bestaande lijden onder de herrie wordt nog eens versterkt door de frustratie over de slechte antwoorden uit de vliegsector. Mensen hebben snel genoeg in de gaten dat klagen geen enkele zin heeft. Dat leidt vaak tot extreem negatieve gedachtes over deze industrie.”