PFAS-schandaal Schiphol dijt uit: gif zat niet alleen in blusschuim

De PFAS-verontreiniging op en rond Schiphol is nog veel ernstiger dan eerder al werd gedacht. Het gif blijkt niet alleen in blusschuim te zijn toegepast maar ook in een reeks van andere producten die op het vliegveld werden gebruikt. Steeds meer grond blijkt besmet. Dit blijkt uit een lange reeks nieuwe documenten die werden vrijgegeven na een beroep op de Wet open overheid. Dat het gaat om enorme hoeveelheden gifgrond blijkt onder meer uit een brief die Schiphol op 10 juli 2019 stuurde aan het ministerie van Infrastructuur (I&W). Daarin stelt de directie dat er op dat moment 200.000 kubieke meter – dat zijn zo’n 200 gemeentelijke zwembaden vol – opgeslagen ligt op het terrein, maar dat er naar verwachting op korte termijn nog eens 800 zwembaden bijkomen. Schiphol smeekt in die brief om mogelijkheden om de gifgrond elders kwijt te kunnen. “Het wordt steeds moeilijker om binnen het Schiphol-terrein nog ruimte te vinden voor het bouwen van extra opslagfaciliteiten”, aldus het schrijven. “Bovendien bestaat hiertegen veel bezwaar van omwonenden. De capaciteit wordt steeds nijpender.” Kosten lopen razendsnel opEind 2018 had Schiphol 33 miljoen euro gereserveerd voor het opslaan en de toekomstige sanering van de gifgrond. “Eind 2019 zal dit gestegen zijn naar 50 miljoen euro.” Als het ministerie niet over de brug komt, gaan die kosten vanaf 2020 “zeer sterk” toenemen, zo jammert het vliegveld. De enorme hoeveelheden grond waarmee Schiphol danig in zijn maag zit, vormen slechts het topje van een ijsberg. Het gaat immers alleen nog maar om grond die vrijkomt bij de talrijke werkzaamheden op het luchthaventerrein. Maar ook grote delen van de grond die niet worden uitgegraven, zijn verontreinigd met het nauwelijks afbreekbare vergif. Dat kan zomaar een veelvoud zijn van de nu vrijkomende gifgronden. Tot voor kort werd aangenomen dat de PFAS-vervuiling was ontstaan als gevolg van het reguliere gebruik van blusschuim en als gevolg van een bedrijfsongeval met PFAS-houdend blusschuim in een KLM-loods. Uit de nieuwe documenten blijkt dat op veel meer plekken gewerkt is met PFAS-houdende materialen. Niet alleen in het blusschuim“PFAS werd niet alleen gebruikt in brandblusmiddelen, maar in een veelheid aan producten. Verspreiding in lage concentraties kan dan ook plaats hebben via verschillende routes: lozing van een product in de bodem op het oppervlaktewater, via luchtemissie of via verwering van producten”, zo staat te lezen in een beslisnota die destijds werd toegevoegd aan antwoorden op vragen van Tweede Kamerlid Suzanne Kröger. Dergelijke nota’s worden tegenwoordig vaak al vrijgegeven samen met de antwoorden, maar in 2018 was dat nog niet het geval. Schiphol lobbyde zich destijds een ongeluk om toestemming te krijgen de gifgrond uit te rijden naar andere locaties. Op het eigen terrein was er geen plek meer en in de rest van Haarlemmermeer bestond ook slechts “een beperkte grondvraag”, zo blijkt uit de brief die Schiphol in 2019 aan I&W verstuurde. Het vliegveld eist dan ook van het ministerie dat landelijke normen worden vastgesteld zodat de probleemgrond ook (ver) buiten de regio kan worden gedumpt. Het elders dumpen stuit op steeds meer verzet bij andere overheden, omdat de risico’s van PFAS steeds duidelijker worden en de ‘veilige’ normen in de loop der jaren steeds strenger worden gesteld. Het RIVM waarschuwt voor de uitrij-praktijken, zo blijkt uit een verslag van een overleg tussen het ministerie en het instituut voor volksgezondheid. “Landelijke normen mogen geen aanleiding vormen om PFAS-houdende grond te verplaatsen naar gebieden waar niet of nauwelijks PFAS in de bodem voorkomen.” Gifgrond richting buurgemeentenInmiddels – jaren nadat deze documenten zijn opgesteld – is duidelijk geworden dat de gifgrond van Schiphol wél is verplaatst naar de regio en dat op die plekken inmiddels ook sprake is van PFAS-vervuiling. Eerder schreven we al over het Groene Schip in Spaarnwoude, waar met de grond een uitzichtsheuvel is gebouwd, nota bene vlak naast een voedselbos. Ook is er vervuilde grond terechtgekomen in natuurpark Nauerna in Assendelft. Dat park is inmiddels wegens gezondheidsrisico’s hermetisch afgesloten voor het publiek. Pikant is dat Schiphol dichterbij huis het plan had opgevat een terp te bouwen voor vliegtuigspotters. Daar zouden de grootste fans van het vliegveld met hun telelens een goed zicht krijgen op de aankomende en vertrekkende vliegtuigen. Een terp gebouwd van grond met gif dat nooit meer verdwijnt uit de natuur en zich ophoopt in het lichaam van mensen en dieren. Voor zover bekend is het er nooit van gekomen.