180813

Met dank aan Oegstgeest 12:24, stuk in de Morgen (helaas zonder witregels en illustraties) : https://www.demorgen.be/nieuws/longkanker-blijkt-anders-te-ontstaan-dan-we-altijd-dachten~b8459b66/ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- "Dat er een verband bestaat tussen luchtverontreiniging en longkanker was al lang duidelijk. De vraag was alleen: hoe dan? In de klassieke opvatting is het simpel. Verontreinigde lucht zit vol kleine stofdeeltjes die het DNA van bepaalde cellen in ons lichaam aantasten en voor mutaties in de genetische code zorgen. Stapelt een cel te veel mutaties op, dan ontwikkelt ze zich tot een kankercel. De voorbije jaren stond die redenering meer en meer onder druk, omdat onderzoek aantoonde dat lang niet alle luchtverontreiniging ook effectief schade berokkende aan het DNA. Nieuw onderzoek dat afgelopen weekend werd voorgesteld in Parijs heeft mogelijk wel de juiste verklaring gevonden. En die zet, volgens onderzoeker Charles Swanton, onze kennis over de groei van kankers op zijn kop. Mutaties alleen blijken niet de enige schuldige. “Iedereen ontwikkelt zulke mutaties in zijn lichaam, dat maakt nu eenmaal deel uit van het verouderingsproces. Maar ons onderzoek toont aan dat je nog een tweede stap nodig hebt in het proces: een ontstekingsreactie die ervoor zorgt dat die de gemuteerde cellen als het ware geactiveerd worden.” En dat is precies wat er gebeurt als we fijnstofdeeltjes inademen. In het jargon: PM2.5, wat betekent dat de deeltjes niet groter zijn dan 2,5 micron, ongeveer een dertigste van de dikte van een hoofdhaar. Die deeltjes zijn overal te vinden, voornamelijk als gevolg van allerhande verbrandingsmotoren: in de industrie, maar ook in het verkeer. Wanneer mensen ze inademen, ontstaan kleine ontstekingen die de gemuteerde cellen in ons lichaam wakker maken. Zoals er ook een vlam nodig is om gas te doen ontbranden. Dat fijnstof vooral voor de ontsteking zorgt en niet voor de mutatie, is niet noodzakelijk goed nieuws. Het betekent dat chronische blootstelling aan fijnstof anders ongevaarlijke mutaties tot kankercellen laat ontwikkelen. Het Britse onderzoek doet wel dromen van nieuwe mogelijkheden voor kankerpreventie. Wat als we met een pil die ontstekingsreactie kunnen tegenhouden? In proeven bij muizen bleek de ontwikkeling van kankercellen alvast af te remmen door de ontstekingsreactie tegen te houden. Maar Swanton tempert de verwachtingen. “Dit toont aan dat de gezondheid van het klimaat en de gezondheid van mensen nauw verbonden zijn. Het lijkt me veel meer aangewezen dat we gewoon voor minder fijnstof zorgen.” “Deze deeltjes zijn echt stille doders”, gaat Swanton voort. “Zo goed als de hele wereldbevolking wordt blootgesteld aan dat fijnstof, dat verantwoordelijk is voor naar schatting 8 à 9 miljoen doden per jaar - dat is meer dan tabak. En dat fijnstof zorgt ook nog eens voor allerlei hart- en vaatziekten, dementie, diabetes, enzovoort. Toch praten we er nooit over. Ons onderzoek is een duidelijke indicatie dat we de hoeveelheid fijnstofdeeltjes in onze lucht dringend moeten verlagen.” Vorig jaar nog stelde de Wereldgezondheidsorganisatie WHO haar grenswaarden voor fijnstof in de lucht drastisch bij. Tot dan werd 10 microgram per kubieke meter als maximum beschouwd voor PM2.5-deeltjes. Dat werd eind 2021 gehalveerd tot maximaal 5 microgram. “En eigenlijk bestaat er niet zoiets als een veilige grens. We weten dat fijnstof een van de belangrijkste ziekteoorzaken is die met het milieu te maken hebben”, zegt milieu-epidemioloog Tom Nawrot (UHasselt). De voorbije jaren slaagde Vlaanderen erin om het fijnstof te reduceren van 20 naar 15 microgram per kubieke meter, zegt Nawrot. Een fikse verbetering, maar nog steeds ver boven het plafond van de WHO. “Voor een gebied als Vlaanderen wordt het heel moeilijk om daaronder te duiken. Het zou al goed zijn als we aan die 10 raken. Vroeger moest je je hand voor je mond houden aan de bushalte, want de bus liet een donkere zwarte rookwolk achter. Vandaag zijn onze verbrandingsmotoren een stuk zuiverder. Maar de waarheid is dat we moeten evolueren naar een samenleving waar verbranding van stoffen een stuk minder vanzelfsprekend is”, zegt Nawrot nog. Een kanttekening: het onderzoek van Swanton is nog niet volledig door de peerreview, het academische proces waarbij onderzoekers de kwaliteit van elkaars werk verifiëren. Maar de eerste reacties geven volgens de Brit aan dat de conclusies overeind zullen blijven. De implicaties reiken volgens Swanton overigens een stuk verder dan vragen over luchtverontreiniging. In onze omgeving zitten vele tientallen kankerverwekkende stoffen: is daar hetzelfde proces aan de gang? Ook over het risico van vapen stelt de onderzoeker zich grote vragen. De tabaksindustrie beweert dat vapen een gezonder alternatief is voor roken. Tabak zorgt immers voor schade aan de cellen in het longweefsel. Dat gebeurt niet bij vapen, want daarvoor wordt geen tabak gebruikt. “Maar die mutaties komen zoals gezegd ook van nature voor. En het is goed mogelijk dat vapen net zoals luchtverontreiniging de ontstekingsreactie in gang zet die de groei van kankercellen in gang zet. In dat geval is vapen dus lang niet zo onschuldig.” " --- Stavros Kelepouris