Meten met twee maten: 3M wél en Schiphol niet aansprakelijk voor PFAS-vervuiling

Vanmiddag meldt het ministerie van Infrastructuur het chemiebedrijf 3M verantwoordelijk te stellen voor de PFAS-vervuiling in de Westerschelde. Prima stap, maar Schiphol – met eenzelfde verontreiniging die al veel langer bekend is – ontspringt de dans vooralsnog. “Er zit teveel PFAS in de Westerschelde. Dat leidt tot zorgen bij omwonenden, maar ook tot financiële schade bij bijvoorbeeld vissers en Rijkswaterstaat. Ik vind dat de vervuilers moeten betalen, niet de gebruikers en beheerders”, aldus minister Mark Harbers in het persbericht van vandaag. Uit talloze rapporten die SchipholWatch in de afgelopen jaren opvroeg bij onder meer de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied blijkt dat de PFAS-vervuiling rond Schiphol minstens zo ernstig is. Vooralsnog lijkt de Staat zich daarover niet al te druk te maken. Uit een overzichtskaart van PFAS-vervuiling in Europa door onder meer NRC, de Franse krant Le Monde en de Britse krant The Guardian blijkt dat Schiphol een ware hotspot is van PFAS-vervuiling. Overal in de regio worden deze gevaarlijke ‘forever chemicals’ gevonden. Regio Schiphol kleurt vuurroodWaar rond de Westerschelde volgens dezelfde kaart ook minder vervuilde plekken worden aangetroffen, kleurt de regio Schiphol vuurrood. Er valt hier nauwelijks een stukje grond te ontdekken waar de gifstof niet aangetoond is. De vervuiling op Schiphol is onder meer veroorzaakt door een groot incident, waarbij een tank met 10.000 liter PFAS-concentraat in een KLM-loods leegliep in 2008. Dat veroorzaakte destijds een ware milieuramp die door de waterschappen werd ingedeeld in de categorie 3. Dat is de op één na ernstigste categorie. Ter vergelijking: een kernramp valt in categorie 4. Destijds werd het blusschuim tot op de snelwegen rond Schiphol gesignaleerd. Een deel van de gifstof werd afgevoerd richting de Ringvaart wat leidde tot 110.000 kubieke meter vervuild oppervlaktewater. Vanuit de Ringvaart is PFAS terechtgekomen in onder meer grote delen van het Amsterdamse bos. Schoonmaakkosten nu fors hogerDestijds werd de milieuschade begroot op zo’n 40 miljoen euro, maar vanwege slepende rechtszaken tussen Schiphol, KLM en het hoogheemraadschap over wie moest opdraaien voor die kosten, is het van schoonmaken nooit gekomen. Inmiddels is het gif verspreid over de hele regio en komen de schoonmaakkosten tientallen malen hoger uit. Los van het incident maaktde de brandweer op Schiphol tot enkele jaren geleden volop gebruik van blusschuim met PFAS erin. De stof is dan ook volop terug te vinden bij de oefenplaats van de brandweer. Bovendien werden landingsbanen preventief ingespoten en werd op warme dagen het gras en asfalt besproeid met water uit tanks waarin eerder het PFAS-houdende blusmiddel had gezeten. Tienduizenden vrachtwagens gifgrondVrijwel overal waar Schiphol bouwprojecten op eigen terrein uitvoert, wordt PFAS aangetroffen. De hoeveelheden vervuilde grond zijn zo groot dat het vliegveld zich er geen raad mee weet en gedwongen is grote partijen af te voeren naar omliggende gemeenten. Het gaat dan vaak om duizenden of zelfs tienduizenden vrachtwagens vol met gifgrond. Zo werd PFAS-grond gedumpt in Spaarnwoude om daar een kunstmatige heuvel te creëren – het Groene Schip – en kwam het spul in Assendelft terecht in het natuurpark Nauerna dat inmiddels weer hermetisch is afgesloten voor publiek wegens zorgen over de volksgezondheid. Volgens interne stukken van I&W – hetzelfde ministerie dat nu de chemiefabriek 3M aansprakelijk stelt – gaat het bij Schiphol om zoveel gifgrond dat opslag op het eigen terrein zou leiden tot “een heuvellandschap in en om Schiphol”. Onaantastbaar SchipholHet is goed dat chemiereus 3M verantwoordelijk wordt gehouden voor de grootschalige vervuiling in de Westerschelde. Maar deze stap illustreert tegelijkertijd opnieuw de onaantastbaarheid van Schiphol in ons land. Immers is de verontreiniging op Schiphol al veel langer bekend – sinds 2008 – en is deze op vele plekken veel gevaarlijker dan in Zeeland. Bovendien wonen er in de Schiphol-regio meer mensen dan aan de Westerschelde, zodat de vervuiling de gezondheid van meer mensen raakt. Het zou I&W sieren nu haast te maken met het aansprakelijk stellen van Schiphol en KLM vanwege deze vervuiling, zodat een start kan worden gemaakt met een grootschalige opruimactie. Het is niet ondenkbaar dat de kosten van zo’n operatie inmiddels – na de verspreiding via onder meer grondtransport, grondwater en oppervlaktewater – in de miljarden euro’s lopen. Wegkijken – zoals in de afgelopen vijftien jaar is gebeurd – is gezien de daadkracht in Zeeland niet langer een optie.