Verfoeide luchtvaartparticipatie als toonbeeld aan Kamer gepresenteerd

De verfoeide participatietrajecten in de luchtvaart werden vorige week in een schriftelijk overleg met de Kamer door minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) voorgeschoteld als lichtend voorbeeld voor het betrekken van burgers bij de beleidsvorming. Een gotspe. Op vragen van nota bene de VVD over het bevorderen van de menselijke maat in wet- en regelgeving haalt de minister aan dat burgers “een formele zienswijze kunnen indienen op projecten van het ministerie van Infrastructuur (I&W), zoals de luchtvaart”. “Van 2016 tot en met oktober 2022 zijn in totaal 19.303 zienswijzen binnengekomen op projecten van I&W, waarvan 16.293 door burgers.” Geen woord over wat er wordt gedaan met al die zienswijzen – namelijk helemaal niks. Zo sloot eind vorig jaar de internetconsultatie over de tijdelijke verruiming van de geluidsnormen voor Schiphol tijdens het groot onderhoud aan de Zwanenburgbaan. Alleen al in die procedure kwamen meer dan 2200 zienswijzen binnen. ‘Geen enkel nieuw inzicht in 2200 zienswijzen’Enkele dagen na de einddatum kwam minister Mark Harbers met de mededeling dat er geen enkel nieuw inzicht stond in al die bezwaren en dat de plannen dus ongewijzigd voortgang zouden vinden – zelfs zonder met een nota van antwoord te komen. Schiphol krijgt nu toestemming maandenlang – ook ‘s nachts – extra herrie te veroorzaken op niet-preferente banen omdat het de onderhoudsstrategie niet goed op orde heeft. De overlast mag in de tuin van de buren worden gestort, zo meende de minister. Ondanks dat een jaar eerder bij het groot onderhoud aan de Aalsmeerbaan en de Polderbaan al beterschap was beloofd. Desondanks prijst Bruins Slot de werkwijze van I&W aan in de Tweede Kamer. “Wanneer beleidsvoornemens concreet zijn geworden, kunnen mensen, bedrijven en instellingen suggesties doen om de kwaliteit en uitvoerbaarheid van de voorstellen te verbeteren.” Grote groepen burgers haken afZo verteld lijkt het heel wat, maar de praktijk wijkt mijlenver af van de theorie. Vanwege de weigering van I&W om ook maar iets te doen met de ingediende zienswijzen, zijn grote groepen burgers (en hun organisaties) al afgehaakt en peinzen ze er niet over een volgende keer opnieuw een zienswijze in te dienen. I&W houdt op deze manier een mooi stuk gereedschap in handen waarmee het eenvoudig het groene vinkje kan zetten bij ‘burgerparticipatie’, terwijl er met de input van de burgers niets wordt gedaan. Het ministerie onder leiding van Harbers doet daar ook niet moeilijk over. Zo werd in een ‘beslisnota’ bij een Kamerbrief over de ‘voorkeursbeslissing luchtruimherziening’ dat er meer dan 2000 zienswijzen waren binnengekomen, maar dat die “niet hebben geleid tot structurele aanpassingen in de hoofdstructuur en het operationele concept”. Met andere woorden: meer dan 2000 burgers zijn gezamenlijk niet in staat ook maar een geringe verbetering van de plannen aan te geven. Exact dezelfde arrogante reactie die de mensen ook ontvingen na de procedure rond het onderhoud van de Zwanenburgbaan. Niet serieus genomenBurgers krijgen zo het idee dat zij totaal niet serieus worden genomen door de Rijksoverheid. Velen van hen maken serieus werk van hun zienswijze, pluizen de wet- en regelgeving erop na en raadplegen deskundigen. Om vervolgens afgescheept te worden met de opmerking dat het allemaal niets toevoegt en te moeten aanzien dat de minister het hoofdstukje participatie afvinkt. Er is nog veel meer mis met de participatietrajecten van I&W. Zo toonden we eerder aan dat lastige vragen worden weggemoffeld. De burger moet er vervolgens zelf achteraan om alsnog antwoorden te krijgen. Die werkwijze leidde zelfs nog tot discussie in de Tweede Kamer. TrucendoosEen andere truc van I&W om lastige zienswijzen te omzeilen is dat de ambtenaren de zienswijzen samenvatten in zelfverzonnen ‘kernvragen’. Voor het gemak worden vervolgens alleen die vragen behandeld in de nota van antwoord zodat lastige zienswijzen comfortabel worden ontweken. Zo ontwijken de ambtenaren graag zienswijzen die aantonen dat de wetenschappelijke inzichten afwijken van de uitgangspunten van het ministerie of zienswijzen die aantonen dat het voorgenomen beleid afwijkt van eerder gepubliceerde documenten door hetzelfde ministerie. Met al deze tekortkomingen in de participatietrajecten van I&W is het gejubel van minister Bruins Slot ronduit ongepast. I&W is niet het toonbeeld van een ministerie dat burgerparticipatie serieus neemt, maar geeft juist het schoolvoorbeeld van hoe de inbreng van burgers de nek kan worden omgedraaid.