Topambtenaren niet van plan stikstofuitstoot Schiphol te beteugelen

In tegenstelling tot de ‘evenredige bijdrage’ die volgens minister Christianne van der Wal alle sectoren moeten leveren aan de stikstofproblematiek, blijkt de ambtelijke top van plan de luchtvaart te ontzien. Dit blijkt uit een gisteren openbaar gemaakte notitie voor het overleg tussen de directeuren-generaal van de betrokken ministeries met datum 1 maart 2022. Die vergadering vond plaats in de opmaat naar de stikstofplannen die het kabinet in juni presenteerde. Die aanpak sloeg toen in als een bom. In de notitie wordt besproken dat er een “grote en urgente opgave ligt om daar waar het kan ontwikkelruimte te realiseren”. In gewone-mensen-taal signaleren de ambtenaren hier dat het hele land op slot zit vanwege de stikstofwetgeving en dat het belangrijk is dat slot eraf te halen. Groeiruimte“De ruimte die beschikbaar kan komen voor nieuwe economische en maatschappelijke ontwikkelingen is op korte termijn zeer beperkt”, zo weten de topambtenaren. De oplossing die zij formuleren schittert door eenvoud: andere sectoren buiten de agrarische wereld zijn immers al betrokken bij tal van initiatieven, zoals het Klimaatakkoord, het Schone Lucht Akkoord en allerlei internationale afspraken. Door deze maatregelen samen te vatten en overzichtelijk op een rijtje te zetten, zouden de niet-agrarische sectoren al genoeg doen aan stikstofreductie. Het is dan alleen zaak om dat goed te communiceren naar de buitenwereld, vooral richting de boeren. “In beginsel hoeven de sectoren mobiliteit, industrie en energie dan niet aanvullend bij te dragen aan stikstofreductie”, staat in de notitie te lezen. Schiphol is de op één na grootste bron van stikstofoxiden in Nederland, zelfs als 90 procent van de uitstoot niet wordt meegerekend dankzij de afkap op 900 meter vlieghoogte. Het vliegveld kan volgens deze notitie mooi uit de wind worden gehouden. Deze wijze van redeneren steekt des te meer omdat vooral de luchtvaartsector bij veel van de bestaande maatregelen buiten beeld wordt gehouden. Zo doet de sector niet mee aan het Klimaatakkoord, heeft het geen rol in het Schone Lucht Akkoord en worden tot op heden CO2-rechten grotendeels gratis weggegeven aan de vliegindustrie. Sinds de jaren ’90 stoot de luchtvaart nu drie keer zoveel stikstof uit. Boeren voor plofticketsNog wranger is deze denkwijze omdat de “nieuwe economische en maatschappelijke ontwikkelingen”, zoals de geplande groei van de luchtvaart, nu extra moeten worden opgebracht door de veehouderij. Door sectoren als de vliegindustrie uit de wind te houden, zullen immers méér boeren moeten worden uitgekocht om ruimte te scheppen voor natuurbehoud, woningbouw én ploftickets naar Chersonissos, Antalya en Torremolinos. En veertig vluchten per dag naar Londen met een prima, stikstofarme treinverbinding. Het toekomstperspectief voor de boeren komt daarmee zwaar onder druk te staan. Dat beseffen de topambtenaren goed, getuige een passage in de notitie waarin ze benadrukken dat de schaarse stikstofruimte zal moeten worden verdeeld onder regie van de overheid. Het kabinet zal hierbij prioriteiten moeten stellen op basis van politieke overwegingen, zo schrijven de ambtenaren. Mogelijk komen bestaande afspraken daardoor op de tocht te staan. Prominente aandacht moet uitgaan naar “de woningbouw, mobiliteitsopgave, de energietransitie en de intensivering van Defensie”. Geen woord over de boerenbedrijven. Geen plan voor industrie en mobiliteitIn de Tweede Kamer stelde minister Van der Wal dat mobiliteit en industrie buiten de gebiedsgerichte aanpak waren gehouden, maar dat voor deze sectoren in een later stadium een plan zou worden gepresenteerd. Uit de nu openbaar gemaakte notitie blijkt duidelijk dat zo’n plan er niet komt, maar dat er allerlei bestaande maatregelen opnieuw opgepoetst worden en vervolgens gepresenteerd als oplossing. Zonder extra maatregelen om de stikstofuitstoot van onder meer de luchtvaart terug te brengen. Het ontbreken van extra maatregelen betekent dat de agrarische wereld als enige de klappen moet opvangen. Er komt helemaal geen evenredige bijdrage van industrie en mobiliteit inclusief luchtvaart. Een grote piekbelaster als Schiphol blijft comfortabel buiten beeld. Luchtvaartnota blijft staanNiet alleen vangen de boeren zo de klappen op, ze moeten extra stikstofruimte leveren om de “nieuwe economische en maatschappelijke ontwikkelingen” mogelijk te maken. Hier staat niets anders dan dat andere sectoren zelfs mogen groeien op kosten van het boerenbedrijf. Dat is dan wel weer in lijn met de Luchtvaartnota, waarin onomwonden staat dat de vliegindustrie met 50 procent mag groeien tot 2050 en daarmee ook de stikstofuitstoot steeds groter zal worden. In die nota werd er al vanuit gegaan dat “andere sectoren” die groeiende stikstofuitstoot gaan compenseren. Het is te hopen dat het kabinet sinds de vergadering van 1 maart 2022 tussen de directeuren-generaal tot nieuwe inzichten is gekomen. De redeneerwijze van de ambtelijke top was op dat moment ronduit stuitend. Laat de boeren maar bloeden en de rest van de economie bloeien – inclusief de allergrootste vervuilers als Schiphol.