Fatale PFOS-blusinstallatie KLM was niet gecertificeerd

Op 12 juli 2008 veroorzaakte een op hol geslagen sprinklerinstallatie van KLM een milieuramp met PFOS. Sindsdien verspreidt het gif zich in de hele regio rond Schiphol. Uit recent vrijgegeven documenten blijkt nu dat de installatie niet was gecertificeerd, ondanks meerdere aanschrijvingen aan het adres van KLM. De calamiteit werd achteraf ingedeeld in categorie 3, waarmee het als zeer ernstig moet worden beschouwd. Ter vergelijking: een kernramp valt in categorie 4. Ruim een maand na de ramp op 24 augustus 2008 vond een inspectie plaats door de provincie Noord-Holland en het Hoogheemraadschap Rijnland. Deze wilden achterhalen wat er mis was gegaan en hoe het zo uit de hand kon lopen. Het zeven pagina’s tellende verslag leest als het script van een tweederangs rampenfilm. Vaker problemenTijdens de schouw bleek dat de sprinklerinstallatie wel vaker kampte met problemen en dat de installatie ook na de ramp niet vlekkeloos werkte. Het systeem opende automatisch teveel kleppen waardoor er veel meer blusschuim vrijkwam dan nodig was. De installatie zou in in 2007 zijn vernieuwd, maar was een jaar later nog steeds niet van een goedkeuringscertificaat voorzien. “KLM heeft hiervoor diverse aanschrijvingen ontvangen”, aldus het verslag. Een certificering is verplicht om de goede werking van een blusinstallatie te kunnen garanderen. Zo’n certificaat hoort te worden afgegeven na de oplevering van een nieuwe installatie en vervolgens periodiek te worden vernieuwd om oog te houden op de staat van onderhoud. Verzekeraar eist logboeken opZonder certificaat bestaat geen zicht op de kwaliteit van de blusinstallatie. Dat kan voor problemen zorgen met de brandweer en met verzekeringsmaatschappijen. Op Schiphol bleek dat ook, want in de vrijgegeven documenten is te lezen dat de verzekeringsmaatschappij van KLM direct allerlei logboeken had ingenomen. Uit het verslag van de inspecteurs blijkt ook dat KLM niet beschikte over een geldige vergunning in het kader van de toenmalige Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo). Die was in 2007 ingetrokken toen het beheer van onder meer de blusinstallatie overging van een externe partij naar KLM zelf. Hoewel KLM bij de aankoop van de hangar op de hoogte was gesteld over de verplichtingen in het kader van de Wvo, speelt het tegenover de inspecteurs de vermoorde onschuld. Men zou niet op de hoogte zijn geweest van deze regels. Dat mag zo zijn, maar in Nederland wordt verondersteld dat iedereen de wet kent. Onwetendheid is geen geldig excuus voor een rechtbank. De inspecteurs troffen ter plaatse de gifstof in grote containers aan. Tien stuks van ieder 1000 liter bevatten het blusschuimmiddel AFFF van leverancier Solberg Scandinavian uit Noorwegen. Desgevraagd blijkt de belangrijke ‘material safety data sheet‘ niet op de locatie beschikbaar. In dat document staat de gevaarlijke eigenschappen van een product vermeld en ook welke maatregelen kunnen worden getroffen als zo’n gifstof vrijkomt. KLM onbereikbaarDe sprinklerinstallatie van KLM was ontworpen om branden te blussen in drie secties, maar bij het incident openden de kleppen naar alle twaalf secties tegelijkertijd. Op het moment van inschakeling ontving de brandweer automatisch een signaal. Die probeerde vervolgens in contact te komen met KLM, maar daar nam op de bewuste zatermiddag niemand de telefoon meer op. Daardoor werd het incident veel groter dan nodig was. Omdat de brandweer niemand kon bereiken en uit moest gaan van het slechtst denkbare scenario, een heuse brand in een vliegtuighangar, openden zij de toevoer van bluswater naar de locatie. Had iemand van KLM de telefoon opgenomen en kunnen vertellen dat het om een loze brandmelding ging, dan zou er veel minder PFOS-houdend blusschuim zijn vrijgekomen. Volgens de inspecteurs is er zo een miljoen liter PFOS-houdend bluswater extra vrijgekomen en uiteindelijk deels geloosd op het oppervlaktewater. Waar al het gifschuim is gebleven, werd tijdens de inspectie niet duidelijk. Een deel zou zijn afgevoerd naar de waterzuivering Evides, een ander deel kwam terecht in de kelders en weer een deel is gewoon op het oppervlaktewater – in sloten en/of de Ringvaart. Ook zouden tankwagens een gedeelte hebben uitgereden richting gemaal Westerkim in Nieuw-Vennep. Uiterst giftigAnderhalve maand na de ramp constateerden de inspecteurs nog steeds schuimvorming in de sloten rond de hangar, een signaal dat er nog steeds PFOS werd geloosd op het oppervlaktewater. Ook werd er dode vis aangetroffen. PFOS is uiterst giftig. Al bij concentraties van slechts 10 nanogram (0,00000001 gram) per liter water doodt het gif 80 procent van de aanwezige vissen, aldus een publicatie van het RIVM. Het verslag van de inspecteurs geeft een ontluisterend beeld van de omgang met de milieuwetgeving door KLM. Van een installatie met giftige blusmiddelen is bekend dat deze niet goed werkt, ondanks meerdere waarschuwingen heeft KLM geen veiligheidscertificaat, factsheets over de omgang met de gevaarlijke blusmiddelen zijn niet aanwezig waardoor grote hoeveelheden levensgevaarlijk gif in de omgeving zijn geloosd en een wettelijk verplichte vergunning is nooit aangevraagd, zogemaand omdat men er niet van wist. Overal PFOSDeze calamiteit van de categorie 3 is een van de belangrijkste oorzaken van de huidige PFOS-problematiek in de regio rond Schiphol. In een straal van tien kilometer rond het vliegveld wordt vrijwel overal PFOS aangetoond in ongezond hoge concentraties, onder meer door verspreiding via grond- en oppervlaktewater. PFOS is hypermobiel in water. De verspeiding van het gif is verder vergroot doordat het vliegveld matig tot sterk vergiftigde grond heeft laten uitrijden naar buurgemeenten. Daar werd het vooral toegepast in recreatieve projecten, zoals een uitzichtsheuvel (naast een voedselbos) in Spaarnwoude en een (inmiddels afgesloten) park bij Assendelft. SchipholWatch is deze week samen met tien andere belangenorganisaties een rechtszaak gestart tegen de Staat om betere bescherming van omwonenden rond vliegvelden tegen PFOS af te dwingen.